ندای خاموش رسانه ملی

 

روح‌الله مهرجو ‪- استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه اجتماعی ‬ یکی از جنگ‌هایی که این روزها علیه ایران اسلامی در جهان صورت می‌گیرد، جنگ‌ رسانه‌ای است که کمپانی‌های بزرگ رسانه‌ای جهان از جمله بی‌بی‌‎سی، سی‌ان‌ان و ... به دو صورت مستمر و فوق‌العاده به انجام می‌رسانند. مساله ایران برای رسانه‌های مختلف جهانی یکی از جذاب‌ترین موضوعاتی است که همواره فعالان رسانه‌ای به آن توجه دارند و به عنوان یکی از سوژه‌های خاص که مورد توجه مردم سراسر جهان قرار دارد؛ مطرح است. به همین دلیل زمانی که یک رویداد خاص در ایران رخ می‌دهد، برنامه‌های ویژه و 24ساعته برای پوشش خبری آن اتفاق ترتیب می‌دهند. با کارشناسان و خبرنگاران مختلف صحبت می‌کنند و اهداف و نیت‌های خود را پیش می‌برند، اخبار را زیرنویس می‌کنند و هر سخن را به زبان‌های مختلف از طریق مجریان، خبرنگاران و کارشناسان بیان و تکرار می‌کنند تا در ذهن مخاطب بنشیند و اثر خود را برجای بگذارد. زمانی هم که مخاطب ایرانی در شبکه‌های داخلی خبری نمی‌بیند و رسانه‌های ملی و روزنامه‌ها کمتر بدان می‌پردازند، ناخودآگاه به سوی شبکه‌های خارجی سوق یافته و نیاز اطلاعاتی خود را برطرف می‌کند و وقایع را با تفسیر افرادی که با این نظام و کشور زاویه دارند، می‌شنود. وقتی این مساله ادامه پیدا می‌کند؛ اعتماد مردم به رسانه‌های داخلی به ویژه صدا و سیما کاهش می‌یابد و زمانی که خبر یا تحلیلی در داخل کشور ارائه می‌شود، به درستی آن شک می‌کنند. متاسفانه صدا و سیما از الگوهای جهانی رسانه‌ای کمتر بهره‌ می‌گیرد و خبرنگاران نشریات و خبرگزاری‌ها جایی در آن ندارند، در حالی که رسانه‌های بین‌المللی همواره در برنامه‌های تحلیلی و تفسیری خود از روزنامه‌نگاران برجسته جهان بهره‌ می‌برند. همین امر باعث می‌شود که بخشی از مردم اعتماد خود را به رسانه‌های خودی ازدست بدهند و به طور کامل فریفته رسانه‌های دیگر چون بی‌بی‌سی و... شوند. اینجاست که عده‌ای نیز فریب خورده و به جای دنبال کردن خواسته‌ها و مطالبات به حق و مسالمت‌آمیز، اغتشاش و آشوب را برمی‌گزینند چرا که تحت تاثیر رسانه‌های بیگانه قرار گرفتند.
اما به سادگی می‌توان این مسائل را به حداقل رساند؛ نمی‌توان ادعا کرد که آن را به صفر برسانیم، چرا که بدون تردید و در هر حال افرادی یافت خواهند شد که به انگیزه‌های مختلف به دنبال اغتشاش و آشوب باشند. اما می‌توانیم با مطرح کردن نیازها و مطالبات مردم از رسانه‌های داخلی، هجمه‌های رسانه‌های خارجی را به حداقل ممکن برسانیم. صداوسیمای ما در میان مطالبه‌گری‌ها زمانی وارد میدان می‌شود که کار به آشوب کشیده و از مردم می‌خواهد که این اقدامات را نهی کنند. البته مردم در هر صورت این کار را می‌کنند، اما زمانی که صدا و سیما به صدای واقعی مردم بدل شود، قطعاٌ جای اعتراض‌ها در کف خیابان‌ها نیز نخواهد بود.

روح الله مهرجو- پژوهشگر اجتماعی خودباوری منشا توسعه و پیشرفت کشور

روح الله مهرجو- پژوهشگر اجتماعی
خودباوری منشا توسعه و پیشرفت کشور 

اجتماعی - تاریخ: ۲۱-۱۱-۱۳۹۷, ۱۲:۰۱ 
در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی توجه به شعار دهه فجر می‌تواند ساعت‌ها بحث و گفت‌و‌گو به خود اختصاص دهد و کاغذهای زیادی را پر کند. در این روزهایی که دشمن اعلام کرده بود ایران به خود جشن چهل سالگی انقلاب را نمی‌بیند اما دید، باید به این مسئله پرداخت که چرا باید به گذشته افتخار کنیم و به آینده امید داشته باشیم.
بررسی انقلاب اسلامی و آنچه رخ داده است را می‌توان در دو بعد سخت افزاری و نرم افزاری ترسیم کرد و به بررسی آن پرداخت.
در همین ابتدای کار باید اعلام کرد که انقلاب اسلامی یک رویداد نرم افزاری بود که به خاطر مادیات شکل نگرفت، بلکه اهداف دینی و سیاسی برایش بیشتر حائز اهمیت بود و همه دستاوردهای سخت افزاری و توسعه‌های کمی در ابعاد مختلف مولود همین دستاوردهای معنوی است.
در رژیم طاغوت، شاه همواره در تلاش بود تا نزدیکی خود به آمریکا را حفظ کند، ژاندارم منطقه باشد و به طور مداوم با پول نفت اسلحه بخرد و زرادخانه‌های بزرگی تشکیل دهد. شاه مملکت را همچون ملک شخصی خود تصور می‌کرد که می‌تواند در آن با تانک و هواپیماهایی آمریکایی به بازی بپردازد. هر روز مستشاران آمریکایی در کشور افزوده می‌شدند و تسلط خود در امور کشور را تعمیق می‌دادند. در این میان ابتکار عملی برای مسئولان ایرانی باقی نمانده بود. اکثر آنان نیز برای حفظ میز و پست خود سرسپردگی آمریکا را پذیرفته بودند. طاغوت قبول کرده بود که باید حق توحش هم بپردازد و در داخل کشور صلاحیت رسیدگی به تخلف مستشاران و شهروندان عزیزدردانه آمریکایی وجود ندارد و باید در همان مهد به اصطلاح دموکراسی و حقوق بشر به تخلفات آنان پرداخته شود. 
از سوی دیگر آمریکایی‌های دوستداشتنی شاه، در تلاش بودند که ظاهر و باطن دین در جامعه را به حاشیه برانند و باشگاه‌ها و کلوپ‌هایی به سبک غربی دایر کنند تا جوانان ایرانی نیز به مانند آنان رشد و نمو کنند. 
همه این‌ها برای ملتی که عشق حسین(ع) را در سینه و قلب خود داشت و برای مظلومیت مردان کربلا گریسته بود، قابل تحمل نبود و در نهایت مردی از سلاله پاک حسینی قیام کرد و با همراهی ملت و پشتیبانی الهی به همه کج‌اندیشی‌ها، حقارت‌ها و توهین‌ها پایان داد. پیروزی انقلاب اسلامی استعمار را که ملت ایران را به استعباد گرفته بود، برای همیشه از سرزمین همیشه خدایی ایران بیرون راند و استقلال سیاسی را که بزرگترین و مهمترین خواسته ملت ایران و انقلاب بود، محقق کرد. ملت ایران پس از سال‌ها که سفارتین برای آن تصمیم می‌گرفت رها شد و سرنوشت خود را به دست گرفت. حاکم شدن مردم بر سرنوشت خود، بالاترین دستاوردها را برای ایران داشت که مهمترین آن اعتماد به نفس و روحیه خودباوری بود. در اصل کشوری که روزگاری متهم شد لولهنگ هم نمی‌تواند بسازد امروز دست به انقلابی بزرگ زد، کشورش را از استعمار و استبداد رهایی داد و در نتیجه پیشرفت و توسعه را به ارمغان آورد. در این میان کشوری که همه پروژه‌های عمرانی و خدماتی‌اش نصیب کشورهای غربی به ویژه آمریکا می‌شد، امروز با اتکا بر توان و دانش داخلی به پیش می‌رود و نیازی به مستشاران آمریکایی ندارد.

دبیر تحریریه ماهنامه تخصصی فکراقتصادی شهریور 97

دبیر تحریریه ماهنامه تخصصی فکراقتصادی

http://www.fekreeghtesadi.ir/wp-content/uploads/2018/09/5.pdf

دبیر تحریریه ماهنامه تخصصی فکراقتصادی مهر97

http://www.fekreeghtesadi.ir/wp-content/uploads/2018/10/23.pdf

دیدار تیم های استقلال و پرسپولیس روح الله مهرجو

روح الله مهرجو

هاله خاکستری ابهام پیرامون شفافیت دولت

امید عبدالوهابی
ایران با بحران‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی روبه‌رو است. دولت هم سعی دارد تا برای شفافیت گام‌های موثری بردارد اما به نظر می‌رسد این موضع نه تنها به کاهش بحران‌ها کمک نکرده بلکه بر ابهامات و فضای خاکستری افزوده است. مردم با تعدد نهادهایی مواجه هستند که هر کدام بودجه‌های کلانی را به خود اختصاص می‌دهند و نتیجه این می‌شود که دولت تصمیم‌گیر نهایی نیست! فارغ از ابعاد منفی این ادعا دولت باید بتواند اقتدار خودش را در پایبندی به شعائر نشان دهد؛ کاری که می‌تواند پر هزینه باشد اما کمترین خروجی آن گردش شفاف اطلاعات، بازگویی نقاط پر ابهام در ساختار سیاسی کشور، افزایش پایگاه اجتماعی دولت و در نهایت رفع مشکلات و مصائب کنونی از قبل اعتماد مضاعف جامعه مدنی خواهد بود. دولت نقش اول این نمایش حساس را بر عهده دارد و بدون وجود یک تیم تخصصی ارتباطات جهت تحکیم بنیادهای شفافیت و مواجهه با انتقادات بعید است که بتواند از اقتدار خود دفاع کند. اکنون در جامعه، اطلاعات با اطلاعات بازتولید می‌شود و در ازای آن فضایی پر آشوب مطرح می‌شود که هیچکس مسئولیت کار خود را نمی‌پذیرد و دولت تنها اسم است نه رسم! در این جا باید پرسید که در حالتی که بر شایعات دامن زده می‌شود و بگم بگم ها حاکم است دولت در این فضای خاکستری چه باید بکند؟
روح‌الله مهرجو کارشناس ارتباطات در این مورد به «ابتکار» می‌گوید: «متاسفانه اکنون مردم به رسانه‌های داخلی اعتماد ندارند بعضی وقت‌ها گروه‌های راست و چپ فقط در صدد کوبیدن یکدیگر هستند و خبرهای کذب منتشر می‌شود. مثلا برخی از خبرها هیچ تاثیری در کشور ندارد. ما با تیترهای یکسویه که افکار عمومی را بمباران می‌کنند مواجهیم. مردم نیز بیشتر در بحث‌های شبکه‌های اجتماعی وارد می‌شوند و خودشان صحت و ناراستی اخبار را چک می‌کنند و این به آشفتگی فضا می‌افزاید و مردم دیگر اعتمادی به رسانه‌های رسمی ندارند».
مهرجو می‌افزاید: «دولت نمی‌گذارد شفافیت گسترش یابد؛ در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یک‌ بخشی داریم تحت عنوان معاونت مطبوعاتی و خبر که متاسفانه از دیرباز هیچ اتفاق مبارک و میمونی به نفع روزنامه‌نگاران و اصحاب جراید در آن نیفتاده و هر روز شاهد فشار بیشتر به خبرنگارانیم. می‌شود گفت که خبرنگاران ما امنیت شغلی ندارند می‌ترسند تیتر بزنند و دچار خودسانسوری می‌شوند.‌ آزادی بیان هم با حقنه کردن اخبار به مردم همراه شده است. البته دولت به تنهایی مقصر نیست بلکه حاکمیت دچار تعدد مراکز موازی است که باعث می‌شود اگر دولت هم بخواهد فضا را شفاف کند بیشتر به ابهام و بی‌اعتمادی دامن بزند».
علت تکوین این فضای خاکستری چیست؟ دولت که در راستای شفافیت گام‌هایی را آغاز کرده، پس چگونه است که رنگ آرامش به جامعه دیده نمی‌شود و قبای شفافیت دولتی به اندام جامعه گشاده است؟

استفاده بیش از حد از رسانه ها باعث غم و اندوه بیشتر می شود

کارشناس علوم ارتباطات و پژوهشگر اجتماعی گفت:دردنیای امروز، شبکه های اجتماعی نقش بسیار مهمی در روابط مردم جهان ایفا می کنند .به طوری که به جزیی جدایی ناپذیر از زندگی مردم تبدیل شده اند. در ایران نیز این پدیده روز به روز بر خیل مشتاقان خودمی افزاید .

نوآوران آنلاین-گسترش روزافزون شبکه های اجتماعی در میان کاربران اینترنت ، نیازمند بررسی رفتارهای فردی و اجتماعی انسان هاست. رشدروزافزون شبکه های اجتماعی در فضای مجازی باعث شده تا این شبکه ها به وسیله ارتباطی ضروری تبدیل شوند و با توجه به تاثیر این شبکه ها ، گمان نمی رود که استفاده از آن ها در آینده ای نزدیک کاهش یابد و این خود کاربران هستند که باید آگاهانه تصمیم بگیرند که به چه نحوی در مسیر صحیح و در جهت تعالی خرد جمعی از این شبکه ها استفاده نمایند. 

روح الله مهرجو روزچهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار نوآوران با بیان اینکه بسیاری میان اعتیاد واقعی و آنچه به عنوان اعتیاد به شبکه های اجتماعی عنوان می شود تفاوت قائل می شوند، اما یک مطالعه که در دانشگاه ناتینگهام ترنت در مورد ویژگی های روانشناختی، شخصیتی و استفاده از رسانه های اجتماعی انجام شد ثابت نمود که “گفتن اعتیاد داشتن به شبکه های اجتماعی  چندان نیز بیراه نیست زیرا معیارهای اعتیاد، مانند غفلت از زندگی شخصی، مشکلات ذهنی، فرار از واقعیت، تجربیات تغییر حالت، تحمل و پنهان کردن رفتار اعتیاد آور، در برخی از افرادی که از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند کاملا صدق می کند » انگیزه استفاده بیش از حد از شبکه های اجتماعی بر اساس ویژگی های خاص افراد متفاوت است؛ افراد درونگرا و برون گرا هر کدام دلایل مختلفی برای این کار دارند.

 مهرجو افز ود : افرادی که بیش از حد وابسته به دستگاه های دیجیتال اند هنگامی که برای مدت زمان طولانی به این ابزار دسترسی ندارند مضطرب می شوند.

این کارشناس علوم ارتباطات با بیان اینکه هرچه بیشتر از رسانه های اجتماعی استفاده کنیم، کمتر خوشحال خواهیم بود. یک مطالعه چند سال پیش نشان داد که استفاده از فیس بوک با احساس شادی و رضایت کمتر زندگی ارتباط دارد هرچه مردم بیشتر از فیس بوک در روز استفاده می کنند، بیشتر این دو متغیر یعنی شادی و رضایت در زندگی آنان کاهش می یابد. البته یافته های کنونی نشان می دهد که استفاده از فیس بوک ممکن است نتایج متضادی را در گروه های سنی مختلف به بار آورد.

مهرجو معتقد است : مقایسه زندگی ما با دیگران در شبکه های اجتماعی موجب داشتن ذهنی ناسالم می شودیکی از دلایلی که موجب انزوا و احساس جدایی فرد با جامعه می شود همین عامل مقایسه خودش با دیگران در شبکه های اجتماعی است. در مجموع ما با مقایسه خود با دیگران یا آن ها را بهتر از خودمان می دانیم یا اینکه آن ها را بدتر از خودمان و در هر دو صورت به خاطر اینکه ما واقعیت زندگی خودمان را با ظاهر دیگران مقایسه می کنیم این مقایسه موجب افسردگی می شود.

وی گفت : شبکه های اجتماعی می تواند منجر به حسادت و یک چرخه ی بدبختی شوداصلا عجیب نیست که عامل مقایسه در رسانه های اجتماعی منجر به حسادت شود، اکثر مردم اعتراف می کنند که دیدن خوشی دیگران ممکن است باعث برانگیختن حس حسادت در آن ها شود. ، احساس حسادت می تواند باعث شود که یک شخص برای بهتر جلوه دادن خود در این شبکه اجتماعی از زندگی واقعی دست بردارد و تنها به دنبال نمایش و ساختن چهره ای دروغین از خودش باشد. 

این کارشناس ارتباطات گفت :گاهی به اشتباه فکر می کنیم که رسانه های اجتماعی خیلی کمک می کنندبخشی از چرخه ناسالم این است که اگر ما احساس خوبی نکنیم به استفاده بیش از حد از رسانه های اجتماعی روی می آوریم. این کار احتمالا به دلیل خطای پیش بینی است که در ذهن ما رخ می دهد: مانند یک دارو، ما فکر می کنیم که افراط در استفاده از شبکه های اجتماعی به ما کمک خواهد کرد، اما در واقع این کار فقط احساس ما را بدتر می کند، مطالعه ای در جریان است که در آن بر روی تاثیرات روانی استفاده از فیسبوک تمرکز می شود. همیشه پس از استفاده از این شبکه اجتماعی احساس بدتری نسبت به افرادی که مشغول فعالیت های دیگر بودند داشتند. در حالی که اکثر افراد به اشتباه فکر می کردند این برایشان مفید خواهد بود.

وی بیان داشت :داشتن دوستان مجازی زیاد به این معنا نیست که شما بیشتر اجتماعی هستید

داشتن دوستان زیاد در رسانه های اجتماعی لزوما به این معنا نیست که شما زندگی اجتماعی بهتر ی دارید، در حقیقت این رسانه ها شما را در این باره فریب می دهند ، همان طور که گفته شد این ها باعث انزوای شما در دنیای واقعی می شوند، علاوه بر این معیار و ملاک دوستی در شبکه های اجتماعی با آنچه در دنیای واقعی رخ می دهد به کلی متفاوت است.

همه اینها به این معنی نیست که بگوییم رسانه های اجتماعی هیچ مزیتی ندارند؛ بدیهی است که این شبکه های اجتماعی در بسیاری موارد به ما برای برقراری ارتباط، پیدا کردن دوستان جدید و حتی یافتن افرادی که سال ها از آن ها بی خبر بودیم کمک می کند. آنچه ما بر آن تاکید داریم استفاده بیش از حد از این رسانه ها و اختصاص دادن بخش مهمی از زندگی به آن ها است

http://www.noavaranonline.ir/fa/news/153564/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%D8%B9%D8%AB-%D8%BA%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF

نقش فضای مجازی در مدیریت بحران زلزله بسیار موثر است

خبرگزاری آریا- یک کارشناس ارتباطات، فضای مجازی را به عنوان یکی از ارکان مهم زندگی اجتماعی مردم عنوان کرد و توضیح داد: کارکردهای شبکه های اجتماعی در حوادث طبیعی که هرازگاهی در کشور اتفاق می افتد از همان ابتدا به طور کامل مشهود است.

«روح الله مهرجو» کارشناس ارتباطات و پژوهشگر حوزه اجتماعی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آریا اظهار داشت: این کارکردها از اظهارنظر و همدردی گرفته تا تشکیل کمپین های مختلف جمع آوری کمک های مردمی، انتشار توصیه های مختلف درباره چگونگی وضعیت حاصل شده، چگونگی امداد رسانی و تهیه اقلام ضروروی و ... را در بر می گیرد.

وی با اشاره به زلزله مهیبی که در ماه گذشته در کرمانشاه رخ داد گفت: یکی از تفاوت‌های مدیریت بحران پس از سانحه در زمین ‌لرزه کرمانشاه با سایر آنها در نقش فضای مجازی در اطلاع‌رسانی و ترغیب مردم به کمک به هموطنان خود بوده است. شبکه‌های اجتماعی نظیر تلگرام و اینستاگرام بسرعت اخبار و حواشی زلزله کرمانشاه را منتشر کردند و عموم جامعه را از آن مطلع ساختند.

این کارشناس ارتباطی در ادامه بیان داشت: زلزله مهیب کرمانشاه از همان ثانیه های نخستین شبکه های اجتماعی را کاملا تسخیر کرد و در زمان کوتاهی مردم در جای جای مختلف از این فاجعه خبردار شدند. اطلاع رسانی در شبکه های اجتماعی و روند انتشار اخبار در شبکه های اجتماعی پیگیرانه ادامه  یافت و کارکردهای مثبت فضای مجازی در این برهه از زمان معلوم شد. مردم در همان نخستین ساعت ها با ابراز احساسات خود در این شبکه ها پیام هایی را منتشر کردند. پیام هایی سرشار از همدردی و ابراز ناراحتی و همه نگران و منتظر بودند تا بدانند که عمق این فاجعه تا کجا بوده است.

او در ادامه با بیان نقش کمپین های مردمی برای جمع آوری کمک و ساماندهی امدادرسانی به مناطق آسیب دیده از دیگر کارکردهای شبکه های اجتماعی به شمار می رود. قدرت سازماندهی شبکه های اجتماعی آنقدر بالا است که حتی در موارد زیای کمک های مردمی زودتر از کمک های دولتی به مناطق زلزله زده می رسد. برخی نیز با سازماندهی گروه ها و نهادهای خیریه به مکان های آسیب دیده می روند و به امر امدادرسانی می پردازند.

مهرجو توضیح داد: همچنین شخصیت های هنری و وروزشی و سلبریتی ها نیز با انتشار فراخوان هایی به این میدان ها وارد شدند و به صورت خودجوش اقدام به جمع آوری کمک در فضای مجازی کردند که با استقبال عمومی روبرو شد.

وی در بخش دیگری از مصاحبه خود اطلاع رسانی درباره مناطق آسیب دیده را از دیگر کارکردهای شبکه های اجتماعی دانست و خاطر نشان کرد: مردم حاضر در منطقه و افراد دواطلب با انتشار مشاهدات عینی خود به نیروهای امدادی کمک رسانی کردند و با شناسایی شهرها و روستاهای کوچک به آنانی که از کمک محروم ماندند به یاری آنان شتافتند. مردم در شبکه های اجتماعی در روزهای اخیر که چندین زلزله در مناطق مختلف کشور رخ داد همواره با نگاه تیزبین خود اتفاقات مناطق زلزله زده را رصد کرده اند و جز به جز به آن واکنش نشان دادند. اتفاقاتی که با واکنش های مردمی تبدیل به مسایل حاشیه ای مهم در این زلزله ها شده است.

وی در پایان اعتماد عمومی را از جمله بارزترین شاخصه های اجتماعی دانست و اظهار داشت: در این بین اعتماد به دولت و نهادهای حکومتی نیز از بارزترین مسایل است. باتوجه به فراگیر شدن فضای مجازی در سال‌های اخیر در میان مردم، دستگاه‌های دولتی آن را به عنوان یک منتقد جدی در مقابل خود می‌بینند. مهمترین مساله تمرکز و دقت افکار عمومی بر نحوه امدادرسانی دولتی و نهادهای مسوول است. در مدیریت بحران پس از سانحه در کرمانشاه نیز، نهادهای دولتی برای نشان‌دادن عملکرد مطلوب خود، دست به اقدامات موثر و تسریع در روند امدادرسانی و بهبود شرایط نموند. بی اعتمادی عمومی به دولت مهمترین عاملی بود که سبب شد تا مردم به هر طریقی و با خاطر آسوده کمک های خود را به هموطنان برسانند.
http://www.aryanews.com/News/20180130184737048/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%81%D8%B6%D8%A7%D9%8A-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%D9%8A-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%D9%8A%D8%B1%D9%8A%D8%AA-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B2%D9%84%D8%B2%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA

روزنامه صبح نو مورخ 27دی 1396

رشد پویا و بهبود شاخص‌های مقاومت اقتصادی

روح الله مهرجو کارشناس ارشد ارتباطات و پژوهشگر حوزه علوم انسانی

نوآوران آنلاین- شناخت اهمیت قدرت اقتصادی و نقش بارز آن در توسعه اجتماعی و اقتصادی از اولویت‌های بارز ارائه یک مدل اقتصادی برای رسیدن به یک جامعه آرمانی  است؛ اولویتی که بر پایه آن بسیاری از محاسبات و معادلات جهانی تغییر یافته است و تحول بنیادی تاکنون در عرصه جهانی ایجاد کرده است.

برای مقابله با تهدیدات و یا تحریم های اقتصادی باید با طبقه ‌بندی ابزارها و روش های موجود اقتدار دفاعی در عرصه‌ اقتصادی را ارتقا داده و با این دسته بندی در بخش های مختلف اقتصادی، تولید ملی در حوزه هایی که دارای مزیت نسبی بالا هستند افزایش خواهد یافت و به دلیل ضریب بالای اثرگذاری از اهمیت ویژه‌ای در توسعه اقتصاد ملی برخوردار خواهد بود.

از آنجا که تولید ملی یکی از مهمترین مولفه‌های رشد اقتصادی است، توجه به آن می تواند ما را در مسیر استقلال و شکوفایی اقتصادی پیش ببرد همانطویکه مقام معظم رهبری آن را به عنوان «بخش درون‌زای اقتصاد ما» نامگذاری کردند.

همانطوریکه رهبر معظم انقلاب فرمودند: مشکلات موجود اوّلاً با گفتن و حرف زدن حل نمی‌شود؛ اقدام و ابتکار و عمل لازم است. ثانیاً حلّ‌ مشکلات مجموعه‌ اقتصادی کشور را در درون کشور باید پیدا کرد؛ ستون فقرات هم شامل تولید، ستون فقرات اقتصاد مقاومتی شامل تقویت تولید داخلی است. اگر این کار تحقّق پیدا کرد و همّت‌ها متوجّه به این مسئله شد، مسائل کار بتدریج حل می‌شود، کار ارزش پیدا می‌کند، کارگر ارزش پیدا می‌کند، اشتغال عمومی می‌شود، بیکاری که یک معضلی است در جامعه بتدریج کم می‌شود و از بین می‌رود. اساس کار، مسئله‌ تولید است.در همین راستا باید با بهینه سازی ساختار و نظام برنامه ریزی تولید، مدیریت هدفمند واردات و توسعه صادرات، اصلاح الگوی مصرف، تکمیل زنجیره ارزش تولید، گسترش تولیدات دانش بنیان و خودکفایی و خوداتکایی در تولیدکالاهای راهبردی، در مسیر ارتقا تولید ملی برای مقابله با تحریم ها و شکل گیری اقتصاد مقاومتی در کشور توسعه یابد.

بنابراین راه حل منطقی در شرایط بحرانی اقتصادکشور، طراحی و اجرای مدل اقتصادمقاومتی است. در این مدل می توان تحریم ها را به فرصت ها تبدیل کرد و نقش موثری در  افزایش کارایی و اصلاح نقاط ضعف در ساختارهای اقتصادی کشور ایجاد کرد. کاستی هایی که زیر سایه درآمدهای کلان نفتی پوشیده شده و بدیهی است با اجرای سیاست های کلان اقتصاد مقاومتی با افزایش خوداتکایی و حفظ استقلال علاوه بر تبیین نظام اقتصاد اسلامی در تعامل با نظام اقتصادی جهانی آمادگی رقابت در چرخه تجارت بین الملل را  نیز خواهد داشت.

با توجه به شکل گیری و تشدید تحریم‌ها در سال های اخیر که نشان از استفاده هدفمند دشمنان نظام جمهوری اسلامی از ابزارهای اقتصادی و اعمال تهدیدات و تهاجمات اقتصادی است توجه به اقتصاد مقاومتی برای حمایت از تولید ملی به عنوان سپر مقاومتی در مقابله با تهاجمات اقتصادی خواهد بود.

تبدیل کشور از حالت واردکننده حداکثری به حالت واردکننده حداقلی و تبدیل آن به یک کشور صادرکننده محصولات غیرنفتی و غیر وابسته از مهمترین ویژگی های اقتصاد مقاومتی است. حرکت به سمت اقتصاد غیرنفتی و استفاده حداکثری از کالاهای داخلی از دیگر نکاتی است که سال‌ها پیش از آغاز تحریم‌های نفتی و غیرنفتی مقام معظم رهبری بر آن تاکید زیادی داشتند و از آن به عنوان راهکار عبور از تحریم‌ها نام بردند.

 تحقق اقتصاد مقاومتی صرفاً با مشارکت مردمی امکان پذیر است برای بالا بردن این مشارکت باید از هر نوع فعالیت اقتصادی مردمی استقبال کرد. باید بر کشور و جامعه فضایی حاکم گردد که همه مردم خودشان را مولد در اقتصاد و شریک در پیشرفت و مقاومت کشور حس کنند و بر آن ببالند. سرمایه های کوچک و کم حجم در تولید به کار گرفته می شوند. واردات به سرعت کاهش می یابد. تنوع محصولات به سرعت افزایش می یابد. ظرفیت های جدیدی به ظرفیت های موجود کشور اضافه می شود. سبک زندگی بسیاری از مردم سبکی جهادی می گردد.

در دوران اقتصاد مقاومتی حمایت از تولید ملی داخلی یک ضرورت جدی است. از یک طرف باید فعالیت های تولیدی و بازرگانی و حتی نظام پولی و مالی کشور با نیازهای ناشی از اجرای اقتصاد مقاومتی و پیامدهای آن هماهنگ و هم‌خوان باشد و از طرفی نیز باید اقتصاد کشور متکی به توانمندی‌ها و ظرفیتهای داخلی شود و در این مسیر نیروی کار، منابع سرمایه ای، ابتکارات و خلاقیت ها، نگاه ها و نگرش ها و نظایر آن باید با الزامات اقتصاد مقاومتی هماهنگ شوند. همچنین در خصوص تولید باید به نقش و اهمیت تأمین مواد اولیه، فناوری، تجهیزات و مسائلی نظیر مبادلات اقتصادی و سرمایه ای مد نظر داشته و برای آنها برنامه هایی تبیین ک

 

رد و تلاش کرد با بومی‌سازی برخی از آنها کشور را به سمت و سوی توسعه سوق داد. افزایش قابلیت ها و ظرفیت ها و توانمندی های داخل کشور و اتکا به آنها می تواند پایه های اقتصاد مقاومتی را مستحکم تر کرد. هدایت منابع و سرمایه های کشور به سمت صحیح و درست و هماهنگ با اقتصاد مقاومتی باعث افزایش ظرفیت ها و توانمندی ها می گردد.

در اجرای اقتصاد مقاومتی عقلانیت اقتصادی حکم می کند که مشکلات و نارسائی ها به طور دقیق شناسایی و ردیابی شود، بنابراین ضرورت وجود نهادهای پژوهشی و کارشناسی مستقل در امر اقتصاد مقاومتی اجتناب‌ناپذیر است. فضای پرسش و پاسخ در مورد این موضوع باید در جامعه فراگیرتر شود و صاحب ‌نظران، میدان طرح سؤال و ارائه پاسخ پیدا کنند. نظرسنجی های لازم و به موقع انجام شود و دانشگاه ها و مراکز پژوهشی به صورت خودجوش به این امر بپردازند.

کشور ایران صاحب معادن غنی و متنوع، سرزمین‌های وسیع و مستعد، استعدادهای نیروی انسانی بی‌نظیر در دنیا، ظرفیت ها و پتانسیل های بالقوه و آماده برای بالفعل شدن، مکتبی انسان‌ساز و مولد و مشوق و پویا و فعال، مواهب بومی و ملی خدادادی فراوان و کشوری تمدن‌ساز و مؤثر در تمدن‌های بشری است. شناخت این ظرفیت های بومی و برنامه ریزی و عملیات برای به کارگیری این ظرفیت ها در اقتصاد مقاومتی بسیار اهمیت دارد. در اقتصاد مقاومتی رویکرد کشور و جامعه به سمت ایجاد نهضت استعدادیابی و ظرفیت یابی درونی و استفاده از فرصت های موجود ملی است. در وهله نخست نگاه ها همه به سمت بهره برداری و به کارگیری ظرفیت های درونی است. برای برداشتن گام‌های بلند در راستای پیشرفت کشور در حین مقاومت، توجه به کیفیت و قیمت و تنوع تولیدات داخل، اصلاح مدیریت های اجرایی و عملیاتی با نگرش رسیدن به خودکفایی و اتخاذ تدابیر لازم برای خوداتکایی در برخی زمینه‌ها لازم است. به عبارت دقیق‌تر به دلیل سیاست‌گذاری‌های غلط در تعیین بهای خوراک و مالیات، منابع ملی صرف احداث پروژه‌هایی با حداقل ارزش افزوده ملی و حداقل اشتغالزایی می‌شود و باز هم با ارزان‌فروشی منابع ملی سودهای غیرمنطقی به سهامداران این پروژه‌ها می‌رسد. تمرکز بر روی صنایع پایین‌دستی و صنایع تکمیلی که ارزش افزوده کلان و اشتغال بسیار زیادی برای اقتصاد ملی ایجاد می‌کنند در کنار تنوع بخشی به محصولات پتروشیمی ایران با توسعه پتروشیمی‌های خوراک مایع و میان‌دستی اهداف کلان اقتصاد مقاومتی را به تحقق نزدیک‌تر خواهد کرد.

منطقی شدن قیمت خوراک گاز پتروشیمی‌ها به تنهایی به توسعه صنایع میان و پایین دستی علی‌رغم ارزش افزوده بسیار بالای این صنایع منجر نخواهد شد. برای تکمیل این زنجیره، گام اول تغییر سیاست‌گذاری شرکت ملی پتروشیمی درباره توسعه این صنعت است. گام دوم برای تحقق سرمایه‌گذاری منطقی و در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی در صنعت پتروشیمی، استفاده از منابع حاصل از منطقی شدن قیمت خوراک گاز پتروشیمی‌ها است.