سرزمینی برای سرمایه‌گذاری

 

روح‌الله مهرجواستاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه اجتماعی ‪-‬ انباشت سرمایه، قابلیت پیش بینی آینده در کوتاه مدت و بلند مدت، امنیت سرمایه و بسترهای سرمایه گذاری، احترام به اصل مالکیت و ... عباراتی هستند که اگر در کشورهای توسعه‌یافته به بررسی آنان بپردازیم خواهیم دید که اقتصادهای بزرگ چگونه با این مفاهیم برخورد می‌کنند و اقتصادهای ناموفق چه برخوردی با این موارد دارند.
بدون تردید پرداختن به این موارد در کشور ما نیز می‌تواند به برخی از سوال‌ها و چراهای ما پاسخ دهد، چرا اقتصاد ایران با وجود منابع متعدد خدادادی، نیروی انسانی بی‌بدیل هنوز نتوانسته به جایگاه واقعی خود دست یابد؟ اما طبیعتاً بررسی همه این ابعاد امری مهم و همه جانبه است بنابراین به دلیل اتفاقاتی که در هفته‌های اخیر پس از گرانی بنزین در کشور رخ داد در این مقال به بررسی چند مورد از آن‌ها خواهیم پرداخت.

ندای خاموش رسانه ملی

 

روح‌الله مهرجو ‪- استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه اجتماعی ‬ یکی از جنگ‌هایی که این روزها علیه ایران اسلامی در جهان صورت می‌گیرد، جنگ‌ رسانه‌ای است که کمپانی‌های بزرگ رسانه‌ای جهان از جمله بی‌بی‌‎سی، سی‌ان‌ان و ... به دو صورت مستمر و فوق‌العاده به انجام می‌رسانند. مساله ایران برای رسانه‌های مختلف جهانی یکی از جذاب‌ترین موضوعاتی است که همواره فعالان رسانه‌ای به آن توجه دارند و به عنوان یکی از سوژه‌های خاص که مورد توجه مردم سراسر جهان قرار دارد؛ مطرح است. به همین دلیل زمانی که یک رویداد خاص در ایران رخ می‌دهد، برنامه‌های ویژه و 24ساعته برای پوشش خبری آن اتفاق ترتیب می‌دهند. با کارشناسان و خبرنگاران مختلف صحبت می‌کنند و اهداف و نیت‌های خود را پیش می‌برند، اخبار را زیرنویس می‌کنند و هر سخن را به زبان‌های مختلف از طریق مجریان، خبرنگاران و کارشناسان بیان و تکرار می‌کنند تا در ذهن مخاطب بنشیند و اثر خود را برجای بگذارد. زمانی هم که مخاطب ایرانی در شبکه‌های داخلی خبری نمی‌بیند و رسانه‌های ملی و روزنامه‌ها کمتر بدان می‌پردازند، ناخودآگاه به سوی شبکه‌های خارجی سوق یافته و نیاز اطلاعاتی خود را برطرف می‌کند و وقایع را با تفسیر افرادی که با این نظام و کشور زاویه دارند، می‌شنود. وقتی این مساله ادامه پیدا می‌کند؛ اعتماد مردم به رسانه‌های داخلی به ویژه صدا و سیما کاهش می‌یابد و زمانی که خبر یا تحلیلی در داخل کشور ارائه می‌شود، به درستی آن شک می‌کنند. متاسفانه صدا و سیما از الگوهای جهانی رسانه‌ای کمتر بهره‌ می‌گیرد و خبرنگاران نشریات و خبرگزاری‌ها جایی در آن ندارند، در حالی که رسانه‌های بین‌المللی همواره در برنامه‌های تحلیلی و تفسیری خود از روزنامه‌نگاران برجسته جهان بهره‌ می‌برند. همین امر باعث می‌شود که بخشی از مردم اعتماد خود را به رسانه‌های خودی ازدست بدهند و به طور کامل فریفته رسانه‌های دیگر چون بی‌بی‌سی و... شوند. اینجاست که عده‌ای نیز فریب خورده و به جای دنبال کردن خواسته‌ها و مطالبات به حق و مسالمت‌آمیز، اغتشاش و آشوب را برمی‌گزینند چرا که تحت تاثیر رسانه‌های بیگانه قرار گرفتند.
اما به سادگی می‌توان این مسائل را به حداقل رساند؛ نمی‌توان ادعا کرد که آن را به صفر برسانیم، چرا که بدون تردید و در هر حال افرادی یافت خواهند شد که به انگیزه‌های مختلف به دنبال اغتشاش و آشوب باشند. اما می‌توانیم با مطرح کردن نیازها و مطالبات مردم از رسانه‌های داخلی، هجمه‌های رسانه‌های خارجی را به حداقل ممکن برسانیم. صداوسیمای ما در میان مطالبه‌گری‌ها زمانی وارد میدان می‌شود که کار به آشوب کشیده و از مردم می‌خواهد که این اقدامات را نهی کنند. البته مردم در هر صورت این کار را می‌کنند، اما زمانی که صدا و سیما به صدای واقعی مردم بدل شود، قطعاٌ جای اعتراض‌ها در کف خیابان‌ها نیز نخواهد بود.

ساده است! اقتصاد دستور قبول نمی‌کند

 

روح‌الله مهرجو-استاد دانشگاه و پژوهشگرحوزه اجتماعی

اتفاقاتی که در هفته‌های گذشته در کشور رخ داد مولود یک اصل ساده است که همه می‌دانند اما نادیده گرفتند، و آن این است که اقتصاد دستور پذیر نیست.
در اقتصادی پویا، واقعی شدن قیمت بنزین یکی از مهم‌ترین مسائلی است که باید رخ دهد. به عبارت دیگر امروز به خوبی همگان می‌دانند که واقعی شدن قیمت بنزین برای پویایی یک اقتصاد لازم و ضروری است. یارانه‌هایی که دولت باید پرداخت می‌کند، نباید در محل‌هایی چون بنزین باشد؛ چرا که عدالت قربانی می‌شود و همگان به یک اندازه از یارانه دولتی بهره‌ نمی‌برند. از همین رو است که تمامی اقتصاددان‌ها از واقعی شدن قیمت بنزین حمایت می‌کنند و این اتفاق باید هرچه سریعتر در اقتصاد ایران نیز رخ دهد. اما چرا در ایران افزایش آن با واکنش مردم در برخی از شهر‌ها مواجه شد؟
همواره در طول سال‌های گذشته افزایش قیمت بنزین مساوی با افزایش سایر کالاها بود چرا که مبلغ کرایه کالاها و مسافران را افزایش می‌داد و در قیمت تمام شده محصولات مؤثر است. بنابراین با توجه به تورمی که سال گذشته گریبان کشور را گرفت و قیمت‌ها را چندبرابر کرد، به تازگی ثبات خود را نشان می‌داد که دولت(یا به عبارت دیگر سران سه قوه) تصمیم گرفتند در یک اقدام ضربتی بدون اینکه از قبل اطلاع دهند، قیمت بنزین را افزایش دهند؛ اقدامی که با انتقادات بسیاری مواجه شد. بسیاری از شخصیت‌های و مردم اصل افزایش قیمت بنزین را تأیید کردند اما بر نحوه اجرا آن انتقاداتی داشتند و معتقد بودند که دولتمردان باید با مردم صحبت می‌کردند و از قصد و نیت خود برای افزایش قیمت بنزین خبر می‌دادند. اما چرا دولت این اقدام را انجام نداد؟ یکی از استدلالاتی که تصمیم‌گیران برای این امر بیان می‌کنند این است که اگر مردم زودتر درباره این اتفاق می‌دانستند اقدام به ذخیره سازی بنزین می‌کردند. اقدامی که بر اثر فرهنگی که در جامعه ایرانی حاکم است، امکان بروز آن وجود دارد و قطعاً برخی از افراد یا برای منفعت اقتصادی و فروش بنزین و یا برای مصرف شخصی، به طوری که بتوانند حداقل چند مدتی را با بنزین ارزان‌تر بگذارنند؛ به ذخیره سازی بنزین روی می‌آوردند و این ممکن بود، حتی خطرآفرین نیز باشد و جان عده‌ای را بستاند.

چرا تتلو غافلگیرمان کرد؟

روح‌الله مهرجو‪-‬ 22 شهریور ماه «امیرحسین مقصودلو» معروف به تتلو ، که داعیه دار رپ خوانی است و در ترکیه ساکن است، از طرفدارانش خواست که برای انتشار آهنگ جدیدش13 میلیون کامنت در اینستاگرام درج کنند. اگرچه 13 میلیون عدد فوق بزرگی است و تا کنون در دنیا سابقه نداشته است و آخرین رکورد ثبت شده
9 میلیون برای یک خواننده خارجی است، اگر
چه کسی تصور نمی‌کرد که این اتفاق رخ دهد؛ اما در کمال ناباوری نه تنها این عدد محقق شد بلکه در نهایت به بیش از 16 میلیون کامنت یا همان نظر زیر پست او درج شد. این در حالی بود که آبان ماه سال گذشته صفحه تتلو به دلیل انتشار مطالبی با مضموم خشنونت علیه زنان و به درخواست کاربران توسط اینستاگرام تعطیل شد. حالا در نزدیکی‌های سالگرد این اتفاق صفحه 2 میلیون فالووری این فرد دست به چنین اقدامی‌می‌زند. هیچ کس انتظار نداشت که این اتفاق رخ دهد و این میزان جمعیت در انتظار شنیدن آلبوم جدید تتلو هستند. سال‌ها پیش برخی از افراد از ارتباط نگرفتن نسل جدید با موسیقی سنتی و پاپ آن زمان سخن‌هایی به میان می‌آورند اما هرگز گمان نمی‌رفت که روزی یک نفر که شاید برخی نمی‌خواهند حتی نام خواننده و هنرمند را بر او بگذارند، بتواند این میزان کامنت را درخواست و البته به ثبت برساند. همین مساله باعث شده که بسیاری از افراد به دنبال این باشند که چرا چنین اتفاقی رخ داده است؟ این 16 میلیون نفر از کجا آمده‌اند و
چه می‌خواهند؟ این 16 میلیون نفر را چه افرادی و با چه سنینی تشکیل می‌دهند؟

چرا متمولان از خیر یارانه ۴۵ هزار تومانی نمی‌گذرند؟

 

آفتاب یزد- گروه اجتماعی: ایران تنها کشوری است که به بیش از ۹۰ درصد از جمعیت خود یارانه نقدی، به شکلی یکسان اعطا می‌کند. برآوردها نشان می‌دهدکه در میان یارانه بگیران جمعیتی نزدیک به بیست تا سی میلیون نفر حضور دارند که هیچ نیازی به دریافت یارانه‌های مذکور ندارند چرا که می‌توان گفت مبلغ یارانه حتی به اندازه یک باک بنزین آن‌ها هم نمی‌شود، اما با این حال باز هم دیده می‌شود که در میان شاکیان حذف یارانه، اقشار متمول پیشرو هستند. چرا که درصد بالایی از شاکیان را پزشکان متخصص، وکلا، مهندسان و سایر اقشار پر در آمد تشکیل میدهند! سوالی که در این بین مطرح می‌شود این است که چرا قشر متمول جامعه هنوز به 45 هزار تومان یارانه چشم دوخته است؟
>حذف یارانه از کجا شروع شد؟
در سال‌های اخیر بارها در رابطه با حذف یارانه پردرآمدها با عنوان هدفمندی یارانه صحبت شده بود و هر بار هم با اعتراضاتی از سوی برخی همراه بود؛ شهریور ماه سال جاری نیز محمد شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حاشیه جلسه هیئت دولت گفته بود: «سقف درآمدی معینی برای حذف یارانه وجود ندارد و نشان تمکن در سه دهک بالا میزان مصرف خانوار‌ها خواهد بود؛ در واقع آن دسته از خانواده‌هایی که میزان مصرفشان از حد معین بالاتر است، مشمول حذف یارانه می‌شوند.»
در همین راستا علی ربیعی، سخنگوی دولت نیز تاکید کرد:«خانوار‌های ایرانی بر اساس تمامی اطلاعات ثبتی مانند مسافرت‌های خارجی، خودرو‌هایی که فرد دارد، نوع شغل، کارفرما بودن و تعداد پرسنل، معاملات انجام شده، دارایی‌های مختلف و کلیه اطلاعاتی که روی کد ملی فرد ثبت شده دهک‌بندی شده‌اند.»

مدرسه در انتظار مهر

 

روح‌الله مهرجو‪-‬ مهرماه را می‌توان ماهی پر حادثه خواند، با هفته دفاع مقدس آغاز می‌شود و سال تحصیلی را نیز دامن خود دارد. یکی از شگفتی‌های جنگ تحمیلی، عکس‌های نوجوانانی است که بر طاقچه خانه‌های برخی از مادران قرار گرفته است، پسری که تازه پشت لبش سبز شده، از نیکمت مدرسه تا جبهه‌ها را پرواز کرده و در ادامه راهی دنیای باقی شده است. این که چه شد بسیاری از دانش‌آموزان به یکباره مدرسه را رها کردند به طوری که کلاس‌های درس تشکیل نمی‌شدند یا با تعدادی اندک از دانش‌آموزان برگزار می‌شد، شاید هیچ فردی نتواند پاسخ دهد، حتی افرادی که شاهد این ماجرا بودند یا حتی خودشان از زمره همین دانش‌آموزان بودند و سالم یا جانباز و اسیر به خانه بازگشتند.
مصداق همان شعر معروف است که می‌گوید: آنک شد هم بی‌خبر هم بی‌اثر/ از میان جمله او دارد خبر. شاهدان ماجرا بیشتر می‌توانند بین خود سخن بگویند و تبیین آن برای دیگران برای همان‌ها نیز دشوار است. اما مهم‌ترین رویداد مهرماه که همواره ساری و جاری است و تنها آدم‌هایش تغییر می‌کنند، آغاز کلاس درس است و مدرسه. البته این روزها خبرهای خوبی از مدارس به گوش نمی‌رسد، از گوشه و کنار کشور یکی ندای کمبود معلم می‌دهد و دیگری از اجرای سند2030 نگران است. دیگری هم انتقاد دارد که چرا سند تحول بنیادین آموزش و پرورش اجرا نمی‌شود؟!
برخی از استان‌های کشور که به شدت با مساله کمبود معلم درگیر هستند، نمایندگان مجلس هر کدام بارها به مدیران استانی خود تذکر دادند و حتی بحث به وزیر آموزش و پرورش هم رسیده است. بازار تایید و تکذیب هم داغ است. معلوم نیست دوستان مجری و ناظر در سه ماهه گذشته که قطعاً از بروز مشکلات اطلاع داشتند، چرا گامی برنداشته و تدبیری به کار نبردند که اول مهر برخی از کلاس‌ها که اغلب به مناطق کمتر برخوردار باز می‌گردد، بدون معلم بازگشایی شود. برخی از دانش‌آموزان به اندازه کافی در سوگ کیف و کفش و لوازم‌التحریر هستند، حالا خبری از دست نوازش معلم هم که می‌توانست از آلام آنان بکاهد؛ نیست.
متاسفانه یکی از کمبودهای مهم و جدی این روزها، به نظر می‌رسد معلم است. یکی از راهکارهایی که برای جبران این کمبود شده است، بهره بردن از معلمان بازنشسته است که به نظر می‌رسد به دلیل پرداخت نکردن مطالبات سال‌های گذشته آنان، تمایل چندانی به ادامه کار ندارند. از سوی دیگر مدارس غیر انتفاعی نیز نسبت به جذب معلمان اقدام کردند و همین مساله مشکل را برای مدارس دولتی سخت‌تر می‌کند.
همه این مسائل دست در دست هم می‌دهد تا برای سال تحصیلی جدید کمی نگران باشیم به ویژه اینکه از مجلس صدا می‌آید که سیاسی‌کاری هم در آموزش و پرورش چاشنی کار شده است و این برای مدرسه‌ای که قرار است به خاطره‌ خوش بدل شود و مردان و زنانی برای فردای کشور تربیت کند، خبر خوبی نیست.
بنابراین به نظر می‌رسد که دولت، مجلس و محققان و پژوهشگران برجسته باید دست در دست هم داده و این مشکلات را برطرف کنند و امکان اجرای کامل سند تحول آموزش و پرورش را فراهم سازند. این سند جوانب مختلف آموزشی در کشور را در نظر گرفته و با اجرای کامل آن می‌توان بر این مشکلات فائق آمد. بدون تردید آموزش و پرورشی پویا، کشوری پویا نیز ایجاد خواهد کرد.
خوشبختانه از نظر اسناد بالادستی و طرح و برنامه کمبودی در کشور نیست، انبوه رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها و از همه مهم‌تر سند تحول بنیادین این نیاز را برطرف کرده و تنها کافی است که همتی به کار برده شود تا با اجرای آن نگرانی‌های موجود نیز برطرف شود. سیستم آموزشی که بتواند افراد توانمند و پویا را به جامعه عرضه کند و آنان را برای پذیرفتن مسئولیت‌های مهم و حیاتی فراهم کند. دانش‌آموزانی که بتوانند همانند دانش‌آموزان دهه 60 دربرابر سرنوشت کشور احساس مسئولیت کنند و خود را به هر شکل ممکن به جبهه‌های جنگ حق علیه باطل برسانند و صحنه‌ها و حماسه‌هایی را بیافرینند که تنها توصیف آن از حکیمی چون فردوسی برآید.
امروز مدرسه به عنوان رکن رکین جامعه نیازمند توجه بیشتر به‌ویژه از نظر مالی است که بتواند شرایط مناسب برای رشد و نمو کودکان و نوجوانان را فراهم کند. به قولی صرفه‌جویی در آموزش و پرورش معنا ندارد و هرآنچه هزینه شود، به نوعی سرمایه‌گذاری است. تاثیر اولیای مدارس به ویژه معلمان بر شخصیت دانش‌آموزان به قدری است که می‌تواند در تعریف و حرکت زندگی انسان‌ها موثر باشد و آینده آنان را بسازد، بنابراین باید هرچه بیشتر این مهم را جدی بگیریم و تصمیم‌گیران نسبت به زوایای مختلف این حوزه آگاه باشند.

16 آذر روز دانشجو مبارک

16 آذر ماه نشان از ایستادگی، شجاعت، آزادگی و اندیشه ورزی دانشجویانی است که ادامه دهنده راه شهیدان و جان برکفانی همچون شریعت رضوی‌ها، قندچی ها و بزرگ‌نیاها هستند. روز دانشجو فرصتی است که نقش برجسته و پررنگ قشر عظیم دانشجویان و سرنوشت سازان را در جامعه یادآوری کنیم و یادمان نرود که آن ها همواره در جهت شکوفایی ایران اسلامی تلاش کرده‌اند. چه بزرگ مردان و بزرگ زنانی که در راه آزادگی، علم اندوزی و جهاد در راه علم و دانش جان خود را فدا کردند تا امروز ایران اسلامی بتواند در عرصه‌های مختلف علمی و پژوهشی دنیا بدرخشد.

دانشجو قلب تپنده دانشگاه و دانشگاه قلب تپنده جامعه است. هدف غایی دانشگاه حل معضلات جامعه و ترسیم نقشه راه پیشرفت جامعه است. دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی برخواسته از دانشگاه (به ویژه انجمن‌های علمی دانشجویی) به عنوان نیروی محرکه دانشگاه و حلقه واسط میان جامعه و دانشگاه دارای نقشی مهم و کلیدی هستند. توجه به نقش و جایگاه دانشجویان و استفاده از توان و پتانسیل آن‌ها به دانشگاه در جهت دستیابی به اهداف عالی یاری می‌رساند.

دانشجویان، آینده سازان این مملکت‌ اند و حمایت و اعتماد به آن‌ها می‌تواند به روند رشد کشور در عرصه‌های مهم علمی، اجتماعی و اقتصادی کمک کند. نکته حائز اهمیت این است که دولتمردان و مدیران باید به دانشگاه، دانشجو و نهادهای برخواسته از دانشگاه اعتماد کنند و به آن‌ها به عنوان بازوی توانمند در نظام علمی کشور تکیه کنند. استفاده از پتانسیل‌های دانشجویان و نخبگان می‌تواند سرآغاز اصلاح و تغییر در جامعه باشد.

به امید روزی که نقش و اهمیت دانشجو را بشناسیم و بتوانیم از این گنج گرانبها در جهت پیشرفت ایران اسلامی بهتر استفاده کنیم.​