منع گسترش سلاح شیمیایی با هم افزایی جامعه بین المللی

به مناسبت روز مبارزه با سلاح های شیمیایی و میکروبی؛

تهران- ایرنا- سلاح شیمیایی تهدیدی جدی برای بشر شمار می رود. امروزه مدعیان حقوق بشر خود از سردمداران به کارگیری تسلیحات هسته ای در جهان محسوب می شوند که در عمل به هیچ کدام از موازین و تعهدات انسانی پایبند نیستند و در جهت دستیابی به منافع خود و با سکوت در برابر کشورهای متجاوز، جنایت های بزرگی را مرتکب می شوند.

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ استفاده از سلاح‌ شیمیایی پیشینه ای طولانی در تاریخ دارد اما قراردادها و مقاوله ‌نامه ‌های بین‌المللی آن را خلاف اصول انسانی و حقوق جنگ تلقی و طرفین درگیر را به پرهیز از کاربرد این مواد تشویق می کنند. کاربرد سلاح‌ خاص و اتخاذ شیوه‌های وخیم آسیب‌رساندن به نیروهای دشمن از جمله ممنوعیت های ابزار جنگی از نظر حقوق بین الملل هستند که درباره جنگ افزارهای شیمیایی مصداق دارد.

دگرگونی های شکل گرفته از کاربرد جنگ افزارهای شیمیایی در جهان باعث شد تا سازمان ملل در 11 نوامبر 1987 میلادی قطعنامه منع استفاده از جنگ افزارهای شیمیایی را تصویب کند. در این میان جمهوری اسلامی ایران به عنوان بزرگترین قربانی جنایت های جنگی از طرف رژیم بعث عراق، بارها مورد حمله شیمیایی و میکروبی قرار گرفت. تابون، گاز وی ایکس، گاز سارین، گاز خردل و غیره از جمله سلاح شیمیایی و کشتار جمعی بود که عراق با استفاده از آنها بسیاری از غیرنظامیان و مردم بیگناه را هدف قرار داد و به شهادت رساند.

سردشت نخستین شهر قربانی فاجعه شیمیایی در هشتم تیر 1366 خورشیدی نماد برخورد دوگانه مجامع بین‌المللی در جهت تامین منافع ابرقدرت‌ها و مستکبران است تا بار دیگر مظلومیت ایران بر همگان آشکار شود. به همین سبب این تاریخ با عنوان روز «مبارزه با سلاح شیمیایی و میکروبی» نامگذاری شد تا جامعه جهانی، سازمان های بین المللی و قدرت های بزرگ این مظلومیت را در خاطر خود ثبت کنند و از تولید و کاربرد سلاح های کشتار جمعی از طرف هر گروه و دولتی ممانعت به عمل آورند.

«روح الله مهرجو» عضو هیات مدیره انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی و مدرس دانشگاه، بمباران شیمیایی شهرستان سردشت در دوران دفاع مقدس را ناعادلانه ترین جنایت بشری دانست و گفت: «رژیم بعث عراق با بمباران شیمیایی مردم بیگناه سردشت، بزرگترین فاجعه بشری را در تاریخ رقم زد. در این زمینه منع جهانی، تصویب کنوانسیون سلاح های شیمیایی و تاسیس سازمان منع سلاح های شیمیایی نتیجه مذاکره ها و نشست های کشورهای عضو سازمان ملل برای طمینان از تکرار نشدن فجایعی اینچنینی بود.» در ادامه متن گفت وگوی پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا را با وی می خوانیم.

** سردشت قربانی فاجعه شیمیایی
شهرستان سردشت همچون دیگر نقاط کشور با شروع جنگ تحمیلی از طرف دولت بعث عراق مورد حمله قرار گرفت و بدین شکل تلفات بسیاری بر مردمان این خطه وارد شد. بمباران شیمیایی سردشت در 1366 خورشیدی سبب شد اقتصاد منطقه به ویژه کشاورزی و دامداری با صدمه های غیرقابل جبرانی روبرو شود و اکنون پس از گذشت سال ها از آن فاجعه همچنان درگیر پیامدهای کاربرد سلاح های شیمیایی است. مردم سردشت در 3 دهه گذشته رنج ها و آسیب های فراوانی به علت بمباران شیمیایی متحمل شدند که صبر در برابر سختی‌ها و رنج‌ها نمایش باشکوهی از ایثار و از خود گذشتگی آنان است. بمب‌های به کار گرفته شده در این منطقه از نوع شیمیایی با گاز خردل بود که اثرهای بسیار مخرب و درازمدتی دارد. فاجعه سردشت هنگامی رخ داد که تمامی مسوولان نگران اثرهای روانی ایجاد شده بر روی رزمندگان بودند به طوری که ابعاد این جنایت به خوبی آشکار نشد.

** نقض آشکار حقوق بشر در صحنه بین المللی
ایران تلاش بسیاری برای پیگیری موضوع بمباران شیمیایی در شورای امنیت ملی کرد اما با اِعمال نظر کشورهای غربی روبرو شد که این خود نقض آشکار حقوق بشر در صحنه های بین المللی است. ایران می توانست با دعوت از رسانه های بین المللی به ارایه گزارش هایی از این فاجعه بپردازد. درسال های پس از این فاجعه رسانه ها توانسته اند در قالب تولید برنامه های سینمایی، مستند، گزارش و خبر به این موضوع بپردازند و باید گفت کمتر تلاشی برای نشان دادن زوایای مختلف فداکاری و صبوری مردم سردشت به تصویر کشیده شده است.

** مشکلات مردم سردشت نیازمند تدوین برنامه های جامعه وکارشناسانه
ترکیبات شیمیایی بسیاری در خاک شهر سردشت وجود دارد. به اعتقاد کارشناسان محیط ‌زیست، ترکیبات بمب‌های شیمیایی نزدیک به 100سال در خاک محل اصابت باقی می‌ماند. برطرف کردن مشکلات و مسایل این منطقه نیازمند تدوین برنامه جامع و کارشناسانه‌ای است که باید در دستور کار فوری مسوولان قرار بگیرد. پاکسازی فضای شهری این سرزمین می تواند ضامن سلامتی نسل های بعدی و رفع خطرهای احتمالی باشد. با هماهنگی میان دولت و مجلس شورای اسلامی می‌توان برای «سردشت» برنامه هایی اتخاذ و تدوین کرد تا مشکلات این منطقه برطرف شود. شهرستان سردشت با داشتن مناطق سبز و اماکن تاریخی بستری برای توسعه گردشگری به شمار می رود که این مهم باید در دستور کار مسوولان مربوطه قرار بگیرد. نقش دولت در این نوع رویدادها حفظ حقوق شهروندان و پیگیری مسایل و مشکلات است که در این خصوص وظیفه دارد با برنامه‌ریزی جامع در کمترین زمان ممکن به امور رسیدگی کند. همچنین شکل گیری سازمان‌های خدماتی برای ارایه خدمات به این مردم رنج کشیده می تواند پاسخگوی ضعف‌ها و کاستی‌های آنان باشد تا مسوولانه‌ و همدلانه‌تر با مردم آسیب‌دیده به‌ویژه اقشار تهیدست‌ روبرو شوند.

** وظیفه دولت ها در استفاده از سلاح شیمیایی در قوانین بین المللی
پس از جنگ جهانی دوم واژه حقوق بشر به معنای واقعی شکل گرفت و همین موضوعی شد تا اجازه مقابله به مثل برای جنگ افروزی محدود شود که این مهم تنها مربوط به کنوانسیون های سلاح شیمیایی نیست. تعهدات کشورها باید از کنوانسیون باشد تا باعث یک قاعده حقوقی شود. پس از ممنوعیت استفاده از سلاح های شیمیایی در جنگ های منطقه ای و داخلی در برخی مواقع مشاهده می شود، بعضی کشورها به صورت محدود از این مقوله استفاده کرده اند اما باید گفت نخستین موردی که در سطح جهانی بازتاب داشت، حمله به حلبچه بود. اگر دولتی به نقض آشکار این مورد دست بزند باید به جبران خسارت بپردازد و در محاکم بین المللی پاسخگو باشد زیرا نقض کنوانسیون، مسوولیت بین المللی به دنبال دارد.

** اجرایی شدن معاهده ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای
با پذیرفتن معاهده ممنوعیت از سلاح هسته ای به وسیله کشورهای عضو سازمان ملل متحد باید گفت که این نخستین سند چندجانبه الزام آور از منظر حقوقی در حوزه خلع سلاح های هسته‌ای است. مضمون کلی این معاهده به این مهم می پردازد، هر دولتی که سلاح هسته ای یا شی انفجاری هسته ای در کنترل دارد باید بلافاصله آنها را از وضعیت عملیاتی خارج کند و در مهلتی که در نخستین نشست دولت های طرف مشخص می شود برپایه یک برنامه زمان بندی شده الزام آور از نظر حقوقی از میان ببرد. هر دولت طرف باید تدابیر ضروری را برای اجرای تعهدهای خود به موجب این معاهده اتخاذ کند و در این راستا، اقدام های اجرایی و قانونگذاری را که لازم است از جمله تحمیل مجازات در دستور کار قرار دهد.

پژوهش**9117**2002**9131

منبع : ایرنا