وابستگی به تولیدات خارجی چگونه از بین می‌رود؟

آفتاب اقتصادی- مریم همتی: همواره ذهنیت بسیاری از مصرف‌کنندگان بر کیفیت پایین کالاهای داخلی شکل گرفته و با ترویج اندیشه برتری کالاهای خارجی، تولیدات ملی با بی‌مهری مواجه شده است. آنچه در این ارتباط به نظر می‌رسد این است که ایران به انقلابی فرهنگی نیاز دارد تا مردم به این باور برسند که خرید و استفاده از کالاهای داخلی باعث رونق اشتغال، حفظ کشاورزی، ارزش افزوده و تقویت واحدهای تولیدی و در نهایت توسعه و پیشرفت خواهد شد. خرید و حمایت از کالای ایرانی افزایش تولید ناخالص داخلی، رشد و پیشرفت اقتصادی، ایجاد بازار رقابتی، افزایش درآمد سرانه ملی، رفاه و اشتغال زایی بیشتر را در کشور به ارمغان خواهد آورد. هر کشوری برپایه شاخص‌های ارزشی که دارد باید برای تولید داخلی و ملی خویش ارزش قائل باشد و به آن بها بدهد با توجه به این که ایران در یک شرایط حساس و خاص قرار دارد می‌توان با تشویق و ترغیب جامعه در استفاده از کالای ایرانی از تولید داخل حمایت و بدین ترتیب به رشد اشتغال و ریشه‌کنی فقر در کشور کمک کرد. برای رسیدن به این هدف می‌بایست با بهبود کیفیت، سبب افزایش صادرات و هم زمینه استقبال ملی از تولیدات داخلی را فراهم آورد و این مسئله ارزش‌ها و مزیت‌های مرتبط و نهفته بسیاری را آشکار می‌سازد و به ایجاد رقابت در کشور می‌انجامد. استفاده از کالای ایرانی منشا آثار مثبت فراوانی برای کشور است و این مسئله به ایجاد ارزش افزوده، رشد اقتصادی کشور، کاهش نرخ بیکاری، جلوگیری از افزایش تورم و ارتقای درآمد ملی و فردی منجر می‌شود و بستر مناسبی برای سرمایه‌گذاری‌های آینده را در بخش تولید مهیا می‌سازد و با افزایش و بهبود کیفیت کالا می‌توان مازاد مصرف داخل را به خارج صادر و بدین ترتیب درآمد ارزی قابل توجهی برای کشور ایجاد کرد. بنابراین برای دستیابی به توسعه می‌بایست که توجه و حمایت از کالا و تولید داخلی را مدنظر قرار داد. اقتصاد مقاومتی به این معنا است که اقتصاد کشور را در برابر تکانه‌های داخلی و خارجی مقاوم ساخت تا به هنگام تهدیدهای مختلف اقتصادی، اقتصاد کشور دچار تزلزل و فروپاشیدگی نشود و به این منظور بهترین روش فرهنگ‌سازی برای مصرف کالاهای داخلی و بومی، تقویت تولید داخلی و بهبود کیفیت این کالاها به شمار می‌رود. در اقتصاد مقاومتی نگاه ما باید رقابت بیرونی و تقویت داده‌های درونی و اقتصاد ملی باشد تا هم مشکلات اقتصادی نظیر تورم و بیکاری را بدینوسیله برطرف ساخت و همچنین درآمدهای ملی و خانوارها را نیز بهبود بخشید و اقتصاد کشور را به پویایی رساند. یکی از مهم ترین محورهای اقتصاد مقاومتی، توجه به تولید ملی و استفاده از کالای ایرانی محسوب می‌شود و آن را به عنوان موثرترین راهکار برون‌رفت و مقاومت مقابل تهدیدهای خارجی، قلمداد می‌کند. تقویت اقتصاد مقاومتی سبب می‌شود تا کشور، نیازهای خود را در داخل برطرف و با ارتقای کیفیت و تنوع محصولات با کالاهای مشابه خارجی رقابت و کالای کیفی خود را در برابر رقیبان خارجی عرضه کند. صداوسیما، رسانه‌ها و تریبون‌های مختلف تبلیغاتی در این باره مسئولیت و رسالت بزرگی برعهده دارند تا با فراخواندن مردم نسبت به مصرف کالای تولید داخل، همگان را به این مسئله ترغیب و تشویق کنند و آن را به عنوان یک تکلیف و وظیفه شرعی و ملی معرفی کنند. عوامل متعددی را در این ارتباط می‌توان برشمرد که از آن جمله می‌توان به نداشتن بسته‌بندی مناسب، تبلیغات، بازاریابی و کارهای فرهنگی اشاره کرد. فضای پسابرجام سبب شد تا با ایجاد مناسبات و روابط با دیگر کشورها و استفاده از تکنولوژی و علم جهان، کیفیت تولید ملی را ارتقا و بدین ترتیب کالای ایرانی به جهان معرفی شود و با پایان دادن به تبلیغات دشمنان برای منزوی کردن ایران، موانع پیش روی ایران برداشته شد و ایران پس از برجام می‌تواند فرهنگ‌ها، ارزش‌ها و تولیدات خویش را آشکارا به جهان معرفی و آنها را صادر کند. البته می‌بایست که تولیدکنندگان نیز کیفیت محصولات را ارتقا بخشند تا به جلب اعتماد عمومی مردم منتهی شود، چرا که کیفیت کالا بهترین تبلیغ برای تولید ملی محسوب می‌شود و تبلیغات صدا و سیما و رسانه‌ها نیز باید به نحوی باشد که مردم را به سمت مصرف کالای ایرانی ترغیب و تشویق کند.
روح الله مهرجو پژوهشگر حوزه اجتماعی و مدرس ارتباطات در گفت‌وگو با آفتاب اقتصادی به بررسی تولید ایرانی و حمایت از کالای ایرانی و تاثیرات آن بر اشتغالزایی و رونق کسب و کار در کشور از وجوه مختلف پرداخته است. وی آن را از جمله مهم‌ترین اصول در سال حمایت از کالای ایرانی دانست و بیان داشت: «اشتغالزایی و کسب و کار باید در صدر کارهای اجرایی دولت در سال حمایت از کالای ایرانی باشد. موضوعات اقتصادی از مهم‌ترین چالش‌ها در دنیای امروزی است که جامعه ایران نیز با آن روبه‌رو است. مقام معظم رهبری در سال‌های اخیر با توجه به اهمیت موضوع اقتصادی نامگذاری سال‌ها را در این راستا اعلام می‌فرمایند و در سال جاری نیز با توجه به اقتصاد مقاومتی حمایت از تولید کالای ایرانی را برگزیدند.»

حرکت به سمت تولید کالای ایرانی
بر پایه استانداردهای جهانی
این کارشناس ارتباطات در ادامه افزود: «حرکت به سمت تولید کالای ایرانی باید بر پایه استانداردهای جهانی باشد تا مردم به این باور برسند که خرید کالای ایرانی با کیفیت بر جایگاه کشورشان در بازارهای جهانی می‌افزاید. تغییر نگاه مردم در جامعه در راستای حمایت از کالای ایرانی سبب تقویت شاغلان ایرانی خواهد شد. منظور از کالای ایرانی هر نوع محصول یا خدمتی است که در ایران تولید می‌شود که تقریبا همه اقشار جامعه را در بر می‌گیرد. بنابراین هر نوع خدمت یا محصولی که توسط کارآفرینان و شاغلان ایرانی ارائه می‌شود، مدنظر است.»

تقویت تولید ملی نیازمند استفاده بهینه مردم
از کالای داخلی
مهرجو با بیان این مطلب که تقویت تولید ملی نیازمند استفاده مردم از کالای داخلی و کاهش مصرف کالای خارجی است، بیان داشت: «باید در قوانین و مقررات صادرات، واردات و تولید بازنگری جدی صورت گیرد، اما متاسفانه مشاهده می‌شود که بخشی از قوانینی که در حمایت از کالای ایرانی وجود دارد اجرا نمی‌شود. همچنین نظارتی که در بخش‌های دولتی باید به حمایت از تولید کالای ایرانی صورت گیرد هنوز بسیار ضعیف است. در بخش نفت ارقام میلیاردی به عنوان حق الزحمه به خارجی‌ها داده می‌شود و حمایت از کالای ایرانی در پیمان‌سپاری‌ها باید مورد توجه قرار گیرد. البته در قالب قوانین و مقررات نظارتی نیز اقداماتی باید صورت گیرد. باید گفت که دستگاه‌های اجرایی نظام از جمله دولت، مجلس و قوه قضائیه و همچنین دیگر نهادهای مرتبط باید به صورت جدی در زمینه حمایت از کالای ایرانی ورود پیدا کنند و خود نیز ملتزم به شعار«حمایت از کالای ایرانی» باشند و تمامی زمینه‌ها را برای تحقق آن به کار بندند.»

مبارزه با بیکاری و فقر در گرو حمایت از
چرخه تولید داخلی
این مدرس دانشگاه با اعلام این موضوع که حمایت از کالای ملی صرفا برای مصارف داخلی نیست، گفت: «با حمایت از چرخه تولیدی کشور می‌تواند با بیکاری و فقر مبارزه کرد و دیگر چرخه‌های تولیدی را که سال هاست در رکود به سر می‌برند را به حرکت درآورد. البته حمایت از کالای ایرانی فقط برای مصرف داخلی نیست بلکه همانگونه که رهبر معظم انقلاب اشاره کردند ما باید در بازارهای همسایگان و کشورهای دیگر هم ورود پیدا کرده و کالای با کیفیت ایرانی را به آنان هم عرضه کنیم تا چرخ تولید در کشور به حرکت درآمده و ظرفیت‌های اشتغال فعال‌تر شود. با ایجاد بسترهای لازم برای اشتغالزایی می‌توان به تقویت بنیه اقتصاد کشور پرداخت و به همگان فرصت برابر برای مشارکت در زمینه تولید داد. بنابراین همه در راستای مشارکت در تقویت بنیه اقتصاد کشور باید مصرف کالای ایرانی، ارتقای کیفیت کالای ایرانی و تدوین قوانین مناسب برای حمایت از کالای ایرانی را در دستور کار خود قرار داده تا پویایی اقتصاد ملی تضمین شود.»

وابستگی بیش از حد اقتصاد کشور به تولیدات خارجی
مهرجو وابستگی اقتصادی کشور را به تولیدات خارجی بسیار دانست و بیان داشت: «مطالعات بانک مرکزی و مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در حال حاضر به میزان ۶۴ درصد به محصولات خارجی وابستگی دارد و ما در صنعت نفت ۶۱ درصد از تولیدات خارجی استفاده می‌کنیم و ۵۲ درصد از پیمانکاران نیز به دلایل مختلف غیرایرانی هستند. اما باید دانست که هدف مقام معظم رهبری از مطرح کردن حمایت از کالای ایرانی نوعی تقویت عزت نفس باشد که بتوان از این طریق تولیداتی را به بازارهای جهانی ارائه کرد.» او افزود: «برخی از صنایع مهم همچون صنعت خودروسازی که از مهم‌ترین قطب‌ها در کشور هستند در وضعیت نامناسبی قرار دارند و بخش زیادی از تولیدات مونتاژی است و در در بسیاری از بخش‌ها عدد نفوذ کالای غیرایرانی بالای ۶۰ درصد است. بنابراین هنگامی که از کالای ایرانی سخن به میان می‌آید تنها نباید به این مسئله اندیشید که برخی تولیدات ایرانی خریداری شود چون اگر نگاه کلانتری در این زمینه داشته باشیم، پروژه‌های نفتی، بیمارستانی و عمرانی از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد شد. اگر تولید‌کننده ایرانی برندسازی نکند و برای کیفیت کالای خود تلاش نکند، باید مطمئن بود که در پایان سال تولیدات ایرانی در انبارها خواهد ماند.»

بازنگری در مقررات دستگاه‌های اجرایی
این پژوهشگر اجتماعی تاکید کرد: «برپایه برخی آمارها مشاهده می‌شود که دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها برای نیازهای روزانه خود تا ۷۱ درصد خرید خارجی انجام می‌دهند. بنابراین دولت و شرکت‌های خصوصی باید در مقررات خود بازنگری داشته باشند. برای تحقق شعار امسال اولا باید قیمت تمام شده تولید کالا و خدمات را در ایران حتما کاهش بدهیم. در عین حال، بالاترین نرخ سودبانکی از تولیدکنندگان در دنیا امروز در ایران دریافت می‌شود؛ بنابراین در سال حمایت از کالای ایرانی حتما باید نرخ سود بانکی را کاهش دهیم. در ایران قاچاق کالا موضوع مهمی است که در سال حمایت از کالای ایرانی باید بتوانیم با قاچاق سازمان یافته مقابله کنیم. وقتی گفته می‌شود کالای ایرانی منظور حمایت چشم بسته از کالای ایرانی به قیمت متضرر شدن مصرف‌کننده نباید باشد و امسال باید نشان‌های تجاری ایرانی تقویت شوند. در سال جاری باید در موضوع پیمان‌سپاری‌ها و واگذاری امور به غیردولتی‌ها بازنگری و موضوع دیگر اینکه سواد خرید مردم باید تقویت شود.»

قیمت‌گذاری اصولی بر کالاهای داخلی
مهرجو قیمت‌گذاری برای کالاها را امری مهم در حوزه حمایت از کالای ایرانی دانست و گفت: «بهبود فضای کسب و کار مهم‌ترین مسئله کنونی اقتصاد ایران است، بنابراین برای اینکه سرمایه‌گذاری بیشتری از سوی سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در ایران رخ دهد، باید سرمایه‌گذاران نیز، اعتماد و اطمینان حداقلی از آینده اقتصاد ایران را داشته باشند. سرمایه‌گذار خارجی برای اینکه در ایران سرمایه‌گذاری کند باید یک حداقل‌هایی را از شاخص‌های اقتصادی پیش‌بینی کند تا بتواند این اطمینان را حاصل کند که اقتصاد ایران، یک اقتصاد باثبات است. ثبات در اقتصاد کلان و قیمت ارز، از جمله پیش‌شرط‌ها است و به نظر می‌رسد که قوانین باید در این رابطه، روان باشند و تثبیت تصمیم‌گیری و مقررات بخش‌های اقتصادی
به چشم بخورد.»