17ذی الحجه نزول آیه محبت

بسم الله 

« إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا » (سوره مریم ، آیه 96)

مسلما کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند ، خداوند رحمان محبتی برای آنان در دل ها قرار می دهد.

امام صادق علیه السلام در مورد این آیه فرموده اند:ولایة امیرالمومنین هیَ الودُّ الذی قالَ الله ُ تعالی.

ولایت امیرالمومنین همان محبتی است که خداوند فرموده است.[1]

در بسیاری از کتب حدیث و تفسیر، روایات متعددی در شأن نزول این آیه از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است که نشان می دهد این آیه در مورد علی علیه السلام نازل گردیده است. هرچند بعضی تلاش کرده اند که منکر این مطلب واضح و روشن شوند !
مرحوم علامه حلی در کتاب احقاق الحق شأن نزول آیه فوق را مربوط به حضرت حضرت علی علیه السلام می داند، آقای قاضی روزبهان از علمای اهل سنت در رد کلام علامه می گوید :
لیس هذه الرّوایة فی تفسیر اهل السنّة و ان صحت دلّت علی وجوب محبّتة و هو واجب بالاتّفاق.
چنین روایتی در هیچ یک از کتاب های تفسیری اهل سنت تیامده است، و بر فرض که آمده باشد (چیز تازه ای نیست ، زیرا ) محبت علی علیه السلام واجب می باشد و این مطلب مورد قبول همگان است.

جالب اینکه محققین شیعه که بر احقاق الحق پاورقی زده اند، از 17 کتاب اهل سنت روایات مربوط به حضرت علی علیه السلام را نقل می کنند، که اتفاقا در بین آن ها شش کتاب تفسیری وجود دارد !
این تناقض در کلمات دانشمندان اهل سنت چگونه توجیه می شود ؟
آیا قاضی روزبهان این کتاب ها را مطالعه نکرده ؟

به هر حال، کتاب های مزبور به شرح زیر است :
1- تفسیر ثعلبی ، صفحه 1512-
2- تفسیر کشّاف ، جلد 2 ، صفحه 425 ؛ نوشته زمخشری
3- تفسیر علّامه نیشابوری که درحاشیه تفسیر طبری چاپ شده است ؛تفسیرالطّبری ، جلد 16 ، صفحه 74
4- الدر المنثور ، جلد 4 ، صفحه 487 ؛ نوشته سیوطی
5- تفسیر شوکانی ، جلد 3 ، صفحه 342 ؛ علّامه شوکانی
6- روح المعانی ، جلد 16 ، صفحه 130 ؛ نوشته آلوسی

به روایاتی از کتاب های مذکور توجه کنید :
الف - در روح المعانی آمده است که براء بن عازب ، از اصحاب معروف و مشهور پیامبرصلی الله علیه و آله می گوید :
قالُ رسول الله صلی الله علیه و آله لِعَلِیٍّ کَرَّمَ اللهُ تَعالی وَجهَهُ : « قُلِ اللّهُم اجعَل لی عِندَکَ عَهداً وَاجعَل لی فی صُدُورِ المُؤمِنینَ وُدّاً » فَاَنزَلَ اللهُ سُبحانَهُ هذِهِ الآیَهَ.
پیامبر صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام فرمود : (از خداوند دو چیز مسئلت کن، نخست) « بگو : پروردگارا برای من نزد خود عهد و پیمانی قرار ده و (دیگر اینکه ) محبت مرا در قلب های مومنین قرار بده » سپس خداوند این آیه را نازل کرد. وَ کانَ مُحَمَّدُ بنُ حنفیّه یَقُولُ : لا تَجِدُ مُؤمِناً إلّا وَ هُوَ یُحِبُّ عَلِیّاً کَرَّمَ اللهُ تَعالی وَجهَهُ وَ أهلَ بَیتِه.محمد بن حنفیه همواره می گفت : هیچ مؤمنی وجود ندارد، مگر این که علی و اهل بیتش را دوست دارد .[2]

ب - علّامه شوکانی به نقل از طبرانی و او از ابن عباس چنین نقل می کند :
نَزَلَت فی عَلِیِّ بنِ أَبیطالِبٍ « إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ... » قالَ مَحَبَّةً فی قُلوبِ المؤمِنینَ .
آیه شریفه « إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ... » در مورد حضرت علی علیه السلام نازل شده است و منظور از « ودّ » محبت و نفوذ در قلب مؤمنین است.

ابن شهر آشوب در المناقب خود نظیر این مطلب را آورده است که :
عن ابن عباس أنه سئل عن قوله « إنَّ الّذینَ آمَنوا و عَمِلوا الصالحاتِ سَیَجعَلُ لَهُم الرَّحمنُ وُدّاً » ، فقال نزل فی علی لأنه ما من مسلم إلا و لعلی فی قلبه محبه.
این آیه در شأن علی علیه السلام نازل شد؛ چنانکه هیچ مؤمنی نیست جز اینکه در دل او محبت علی هست.[3]

نظیر این مطلب در منابع زیر نیز آمده است :
کشف الغمه ، جلد اول ، صفحه 312
تنبیه الغافلین ، صفحه 108
مناقب ابن مغازلی ، صفحه ،327
مناقب خوارزمی ، صفحه 197


[1].روح المعانی ، جلد 16 ، صفحه 130
شواهدالتنزیل ، جلد اول ، صفحه 469 ، حدیث 498 و احادیث 494 تا 509
[2].المناقب ، جلد سوم ، صفحه 93
[3].کافی ، جلد 1 ، صفحه 431
تفسیر قمی ، جلد دوم ، صفحه 55-56