مسأله جدید ما در دوران کرونا؛ واقعیت مجازی است یا حقیقی؟

روح الله مهرجو معتقد است لزوم فاصله گذاری اجتماعی باعث شود که دنیای مجازی همان واقعیت حقیقی باشد که انسان در آن زندگی خود را ادامه خواهد داد.

خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ: روحالله مهرجو، نویسنده، محقق و پژوهشگر اجتماعی و استاد دانشگاه، تحصیلات آکادمیک خود را در حوزه علوم ارتباطات اجتماعی پشت سر گذاشته و در باره دنیای مجازی تحقیقات بسیاری انجام داده است. او دغدغه فراوانی برای چگونگی دنیای ارتباطات در آینده بشر دارد. کرونا هم مزید بر علت شد که نگرانیهای او در کنار تمام خوشبینی که به آینده دارد تشدید شود. سؤالی که خود مهرجو هم آن را مطرح میکند و البته پاسخ مشخصی را بر آن متصور نیست این است که تکنولوژی در آینده چه چیزهایی بر امروز خواهد افزود. مهرجو معتقد است که خلاقیت و نوآوری بشر در اینجا ختم نشده و همچنان باید منتظر شگفتیهای دیگری نیز باشیم. شگفتیهایی که شاید کرونا آن را تسریع کند. به عبارت دیگر لزوم فاصله گذاری اجتماعی باعث شود که دنیای مجازی همان واقعیت حقیقی باشد که انسان در آن زندگی خود را ادامه خواهد داد. این محقق و پژوهشگر معتقد است شاید در آینده تنها یک دنیا داشته باشیم و آن هم دنیای مجازی باشد.

به نظر میرسد ظهور کرونا معنای «ارتباط» میان آدمیان را با تحولی جدی مواجه کرده است، از یکسو آن را محدود و منضبط کرده و بیش از پیش آن را به درون فضای موسوم به «مجازی» کشانده و از سوی دیگر امکان بازاندیشی جدی درباره ضرورتها و ظرفیتهای ارتباط انسانی را ایجاد کرده است. آیا میتوان انتظار فصل جدیدی از ارتباط انسانی در دوره پساکرونا در ایران را داشت؟

بدون تردید در دنیای پسا کرونا، با تغییراتی در سبک زندگی انسان و برخی رویدادهایی که به زندگی روزمره انسان باز میگشت، متفاوت خواهد بود. بشر و سایر موجودات زنده در طول حیاتشان بر روی زمین بارها از این دست تغییرات را شاهد بودند که باعث شده، سبک زندگی و رفتار انسان و سایر موجودات تغییر کند. گاهی یک نوع جاندار چه گیاه و یا چه حیوان توان ادامه حیات خود را نداشته است و دیگر بر روی زمین زندگی نمیکند. هرچند که به گفته برخی از محققین انسانها با گونههای مختلفی بر روی زمین زندگی میکردند که تنها انسان خردمند توانسته است تا کنون دوام آورد. بنابراین کرونا نیز یکی از همین رویدادها است که شاید از آن به عنوان عصر کرونا و از انسانهای آینده به عنوان انسان پساکرونا یاد شود. بدون تردید این اتفاقات میتواند بر روی دی ان ای انسان ذخیره شود و به آیندگان نیز منتقل گردد. در این میان ارتباط که بیش از هر اتفاق یا رویدادی در معرض تغییر و تحول است، دگرگون خواهد شد. شاید دیگر انسانها با هم روبوسی نکنند و یا دست ندهند و اگر شرایط ادامه پیدا کند، انسان روشی دیگری برای برخورد با یکدیگر بیابد که تماسهای فیزیکی کاهش یابد. این روزها انسانها ترجیح میدهند از طریق فضای مجازی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و ممکن است این اتفاق در رفتار انسان نهادینه شود و ذهن خلاق بشر حتی راههای سادهتر و دسترسپذیرتر از شبکههای اجتماعی بیابد. در واقع میتوان گفت قطعاً در گوشهای از جهان امروز فرد یا افرادی ایدههای جدیدی در ذهن میپرورانند ومشخص نیست، چه آیندهای در انتظار انسان است. پیش از شیوع کرونا سناریوهایی برای دنیای ارتباطات و رسانه با وجود هوش مصنوعی عمومی مطرح میشد که قطعاً با این شرایط در این سناریوها تغییراتی نیز به وجود خواهد آورد. در واقع با توجه به پیشرفت بشر از انقلاب صنعتی تا به امروز نمیتوانیم درباره آینده به طور قطع نظر بدهیم و یا اینکه بگوییم پیشرفت بشر متوقف شده است. اگرچه هیجان بسیاری دارم که بدانم چه چیزهایی تغییر خواهد کرد، اما به همان اندازه نیز وحشت دارم شاید همانطور که امروز دلمان برای زندگی در دهههای ۶۰ و ۷۰ و حتی ۸۰ شمسی تنگ شده است، در آینده تغییرات تکنولوژی باعث شود برای امروز هم دلتنگ شویم.