ورود تکنولوژی برای خانواده‌های ایرانی چندان خوش یمن نبود/ جامعه را باید آماده می‌کردیم

روح الله مهرجو استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، با بیان اینکه امروز کانون خانواده امنیت کامل ندارد اظهار کرد: پیش از ظهور و بروز تکنولوژی و تأثیر مستقیم آن بر زندگی عمومی مردم، خانواده از قداست و امنیت کاملی برخوردار بود به طوری که همه حرمت آن را نگاه می‌داشتند.

 مهرجو با بیان اینکه ملجأ و مرجع هر فردی خانواده بود افزود: پس از وقوع انقلاب تکنولوژیک در قرن بیستم و شتاب گرفتن تغییرات در قرن ۲۱، این تکنولوژی بود که همه شقوق خانواده را تحت تأثیر قرار داد.

وی با بیان اینکه ورود تکنولوژی برای خانواده‌های ایرانی چندان خوش یمن نبود تصریح کرد: جامعه ما نتوانست خود را با تغییرات دنیای مدرن همراه سازد و به نوعی غافلگیر شد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه چه کسانی متولی بودند تا جامعه سرعت و اهمیت تغییر را درک کند، بحث مفصل است تصریح کرد: قطعاً دولت و مجلس باید این تغییرات را در عصر الکترونیک درک می‌کردند و برنامه ریزی لازم را در این زمینه انجام و جامعه را آماده می‌کردند.

مهرجو با اشاره به اینکه عصر الکترونیک و پیشرفت تکنولوژی همه شقوق زندگی مردم را تحت تأثیر قرار داد ادامه داد: قرن‌ها مردم این سرزمین بر اساس سنت‌های به جا مانده از پدران و مادرانشان زندگی کردند، اما مردمان عصر ما با شرایطی مواجه شدند که اگر هم می‌خواستند نمی‌توانستند به سنت گذشته زندگی کنند.

وی با بیان اینکه اقتصاد دگرگون شده بود و امکان ادامه دادن شغل آبا و اجدادی افراد امکان پذیر نبود خاطرنشان کرد: بسیاری از شغل‌ها با ظهور تکنولوژی دیگر قادر به ادامه حیات نبودند و افراد باید برای گذران زندگی خود چاره‌ای دیگر می‌اندیشیدند.

این پژوهشگر حوزه اجتماعی با اشاره به اینکه دگرگونی اقتصاد اولین تغییرات را در شکل زندگی افراد به وجود آورد گفت: تغییر شغل نخستین اثرات خود را بر خانواده گذاشت و در درجه اول تعداد افراد خانوار کاهش یافت.

مهرجو اظهار کرد: در عصر فئودالیسم و پیش از انقلاب صنعتی، داشتن فرزندان بیشتر به ویژه پسر به نوعی سرمایه بود و به نفع خانواده تمام می‎شد، اما با بروز انقلاب صنعتی و پس از آن آغاز عصر الکترونیک فرزند بیشتر به معنای هزینه بیشتر بود.

وی با بیان اینکه پس از این اتفاق شاهد دنیایی هستیم که نمی‌توان نمونه آن را در کتاب‌های تاریخ دید افزود: همین مسئله باعث شد انسان بی‌تجربه بر اساس آزمون و خطا به پیش برود و در نتیجه بسیاری از اصول اولیه نابود و برخی دیگر نیز کمرنگ شوند.

پژوهشگر حوزه اجتماعی با بیان اینک این مسأله شامل حال خانواده نیز شد تصریح کرد: محیطی که در خارج از خانواده ایجاد شد و تقریبا ما هیچ اقدامی در جهت یا نفی آن نتوانستیم انجام دهیم، تأثیر خود بر سنت‌ها و آیین‌ها را برجای گذاشت و نقش‌های سلطه‌گرانه پدر را تقلیل داد.

مهرجو با اشاره به اینکه همچنان که این تغییر و تحولات در جریان بود، شبکه اجتماعی آخرین ضربه را به خانواده‌ها وارد کرد ادامه داد: دنیای مجازی خانواده‌ها را هرچه بیشتر از سنت‌ها دور می‌کرد و گوشی‌های هوشمند شرایط را برای تنها ماندن انسان‌ها بیش از پیش فراهم کرد تا در هر میهمانی و دورهمی همگان سرشان را بر گوشی تلفن همراه قفل کنند و میزان گفتگو بین افراد بیش از آنچه هستند، کاهش یابد.

وی با بیان اینکه شبکه‌های اجتماعی روح خانواده را دگرگون کردند خاطرنشان کرد: دنیای مجازی را باید به دو بخش قبل از ظهور شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند و بعد از آن تقسیم بندی کرد.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه شبکه‌های مجازی باعث شد پدر خانواده تنها الگو و اسطوره اعضای خانواده نباشد گفت: این رویداد باعث شد تا افراد خانواده با یک منش و فرهنگ ثابت رشد نکنند و افکار آن‌ها تنها از کانون خانواده هدایت نشود.

مهرجو اظهار کرد: همین مسأله میزان کشمکش‌ها داخل اعضای خانواده را انجام داد و عدم ارتباط گیری و برقرار درک متقابل بین اعضای خانواده به ویژه فرزندان و والدین شکل نگیرد و میزان تنش‌ها افزایش یابد.

وی با تأکید بر اینکه البته مهم‌تر از این تعریف، افزایش خیانت‌ها در زوجین است افزود: شبکه‌های اجتماعی به دلیل تسهیل برقرار روابط، زمینه فساد را برای افرادی که از رشد فکری کامل و زمینه‌های فرهنگی به حد قابل قبولی نرسیدند، آماده می‌کند.

این استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی تصریح کرد: اینجا بار دیگر به سخن قبلی خود می‌رسیم که چه فرد و یا افرادی متولی آموزش و ایجاد آمادگی در جامعه را برای فهم زندگی در کنار تکنولوژی را به جامعه می‌آموختند؟

مهرجو ادامه داد: پاسخ این سئوال نیز ساده است تصمیم گیران در دولت و مجلس باید تدابیر لازم را می‌اندیشدند قبل از آنکه مقهور تکنولوژی شده و حتی شاهد ترویج خشونت از این درگاه شوند.

وی با بیان اینکه امروز برخی به دنبال مسدود کردند فضای مجازی به ویژه شبکه‌های اجتماعی شدند خاطرنشان کرد: زمانی که شاهد اثرات سوء این پدیده در جامعه هستیم، ممکن است که به این نتیجه برسیم که نبودن آن بهتر خواهد بود، در حالی که اگر آمادگی لازم در جامعه ایجاد می‎شد، هرگز میزان خسارت‌های ناشی از تکنولوژی نیز برای ما کمتر می‌بود.

استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی گفت: امروز نیز در مجلس و دولت باید به این مسأله توجه شود، و تنها به بعد اقتصادی و درآمدزایی فضای مجازی نپردازند بلکه ایجاد آمادگی در جامعه را برای برقراری ارتباط صحیح با تکنولوژی فراهم کنند.

مهرجو با تأکید بر اینکه هیچ تصوری از آینده تکنولوژی و آنچه ممکن است رخ دهد وجود ندارد اظهار کرد: بنابراین باید تصمیم گیران برای ایجاد آمادگی لازم میان جامعه برای آینده از هم اکنون برنامه ریزی کنند.

وی با اشاره به اینکه هرگز نمی‌توانیم اطمینان یابیم که بشر در این نقطه متوقف می‎شود افزود: امروز که اجتماع‌های کوچک و بزرگ به طور مستقیم تحت تأثیر رویداد‌های اجتماعی قرار گرفتند، ما باید آمادگی لازم را در جامعه خود ایجاد کنیم.

این پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه نباید اجازه دهیم خانواده بیش از این تضعیف شود تصریح کرد: تضعیف کانون خانواده بیش از آنچه امروز رخ داده است، عواقبی برای مردم خواهد داشت که جبران آن به سادگی امکان‌پذیر نیست.

مهرجو با بیان اینکه تأثیرات سوء اجتماعی در خانواده‌ها در جوامع و شهر‌های بزرگ‌تر بیشتر محسوس است ادامه داد: شاید هنوز در جوامع کوچکتری، چون روستا‌ها و ایلات همچنان بتوانیم رگه‌های سنتی خانواده را ببینم، اما هرچه به جوامع بزرگ‌تر نزدیک می‌شویم، این پیونده‌ها تحت تأثیر رفتار‌های اجتماعی سست‌تر می‌شود.

وی گفت: دوری از تکنولوژی امکان پذیر نیست بنابراین جامعه را باید برای ایجاد رابطه مناسب با دنیای جدید، آماده کرد.