پاداش های باور نکردنی برای عیادت از بیمار

بنام خالق عشق

---

بیمارى از مشکلاتى است که ممکن است هر کسى به آن دچار شود. در چنین وضعیّتى، فرد بیمار به تقویت جسمى و روحى نیازمند است، تا سلامت واقعى خویش را بازیافته، به عنوان عضوى مفید در جامعه به زندگى و فعّالیّتش ادامه دهد. کسى که مۆمنى را عیادت کند، خدا را عیادت کرده است.

---

در مکتب انسان‌ساز اسلام، عیادت بیمار و دیدار او از اهمّیّت و ارزش ویژه‌اى برخوردار است؛ چرا که این رفتار نیک اخلاقى مورد رضایت خداوند بوده، نقش به‌سزایى را در تحکیم روابط انسانى و صمیمیّت و اخوّت، ایفا مى‌کند.

امام صادق علیه السلام جایگاه عیادت را در پیشگاه خداى متعال، چنین بازگو مى‌کند: روز قیامت بنده مۆمنى به سوى خداى تعالى خوانده مى‌شود و حسابش به آسانى انجام مى‌پذیرد. آنگاه خداوند خطاب به او مى‌فرماید: اى مۆمن، چه چیز تو را مانع شد، هنگامى که بیمار بودم به عیادتم بیایى؟ او مى‌گوید: تو پروردگار من هستى و من بنده تو هستم، تو زنده و پایدارى و درد و ناراحتى به تو اصابت نمى‌کند، خداى عزّوجلّ مى‌فرماید: کسى که مۆمنى را عیادت کند، مرا عیادت کرده است، سپس مى‌فرماید: آیا فلانى پسر فلانى را مى‌شناسى؟ مى‌گوید: بلى! خداوند مى‌فرماید: چه چیز تو را مانع شد که او را در هنگام بیمارى‌اش عیادت کنى؟ همانا اگر او را عیادت مى‌کردى مرا عیادت کرده‌بودى و مرا نزد وى مى‌یافتى. آن‌گاه اگر از من درخواست برآوردن حاجتى را داشتى، برایت برآورده ساخته، آن را ردّ نمى‌کردم. «1»

 

پاداش یک ساعت عیادت از بیمار

رسول خدا صلى الله علیه و آله با تأکید بر عیادت بیمار، پاداش آن را در پیشگاه خداى متعال چنین یادآور مى‌شود: مَنْ عادَ مَریضاً فَجَلَسَ عِنْدَهُ ساعَةً، أَجْرَى اللَّهُ عَمَلَ أَلْفِ سَنَةٍ لا یَعْصَى اللَّهَ فیها طَرْفَةَ عَیْنٍ «2» کسى که بیمارى را عیادت کرده، ساعتى نزد او بنشیند، خداوند پاداش‌ عمل هزار سال را که لحظه‌اى در آن معصیت نکرده باشد، به او ارزانى مى‌دارد. امام صادق علیه السلام : أَیُّما مُۆْمِنٍ عادَ أَخاهُ فى مَرَضِهِ فَانْ کانَ حینَ یُصْبِحُ شَیَّعَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ فَإِذاقَعَدَ عِنْدَهُ غَمَرَتْهُ الرَّحْمَةُ وَاسْتَغْفَرُوا لَهُ حَتَّى یُمْسِىَ وَ إِنْ کانَ مَساءاً کانَ لَهُ مِثْلُ ذلِکَ حَتَّى یُصْبِحَ «3» هر مۆمنى که برادر دینى‌اش را در هنگام بیمارى، عیادت کند، اگر صبح باشد؛ هفتادهزار فرشته او را همراهى مى‌کنند و هنگامى که کنار بیمار بنشیند، رحمت الهى او را فرا گرفته، تمامى آن فرشتگان تا شب برایش طلب آمرزش مى‌کنند و اگر شب باشد همین پاداش (رحمت و استغفار) تا صبح ادامه خواهد داشت.

نشستن در کنار بیمار، پرسیدن حال او و این که شب و روز را چگونه گذرانده، موجب آرامش خاطر و تسکین دردش خواهد شد. رسول خدا صلى الله علیه و آله مى‌فرماید: تَمامُ عِیادَةِ الْمَریضِ انْ یَضَعَ أَحَدُکُمْ یَدَهُ عَلَیْهِ وَ یَسْأَلَهُ کَیْفَ أَنْتَ؟ کَیْفَ أَصْبَحْتَ؟ وَ کَیْفَ أَمْسَیْتَ؟ کمال عیادت بیمار در آن‌است که دست بر [سر] او نهاده، حالش‌را بپرسى و از این‌که شب و روز خود را چگونه مى گذراند سۆال کنى

وظایف عیادت‌کننده‌

کسى که به عیادت بیمار مى‌رود، مى‌تواند با گفتار و رفتارش تأثیر به‌سزایى در بهبودى و سلامتى او داشته باشد. برخى از وظایف عیادت‌کننده به اختصار عبارت است از:

1.  دل‌جویى: نشستن در کنار بیمار، پرسیدن حال او و این که شب و روز را چگونه گذرانده، موجب آرامش خاطر و تسکین دردش خواهد شد. رسول خدا صلى الله علیه و آله مى‌فرماید: تَمامُ عِیادَةِ الْمَریضِ انْ یَضَعَ أَحَدُکُمْ یَدَهُ عَلَیْهِ وَ یَسْأَلَهُ کَیْفَ أَنْتَ؟ کَیْفَ أَصْبَحْتَ؟ وَ کَیْفَ أَمْسَیْتَ؟ «4»کمال عیادت بیمار در آن‌است که دست بر [سر] او نهاده، حالش‌را بپرسى و از این‌که شب و روز خود را چگونه مى گذراند سۆال کنى.

2. همدردى: پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله، ضمن اشاره به جامعه اسلامى و تشبیه آن به یک‌پیکر، همدردى با بیمار را مورد تأکید قرار داده است: أِنَّمَا الْمُۆْمِنُونَ فى تَراحُمِهِمْ وَ تَعاطُفِهِمْ بِمَنْزَلَةِ الْجَسَدِ الْواحِدِ، اذَا اشْتَکى‌ مِنْهُ عُضْوٌ واحِدٌ تَداعى لَهُ سائِرُ الْجَسَدِ بِالْحُمَّى وَ السَّهَرِ» «5» همانا مۆمنان در مهربانى و عطوفت به یکدیگر همانند یک پیکرند که وقتى عضوى از آن به درد آید، سایر اعضا در تب‌دارى و بیدارى با او همراهى و همدردى مى‌کنند.

3.هدیّه‌دادن: امام صادق علیه السلام در سخنى با یارانش که قصد عیادت بیمارى را داشتند؛ اهمّیّت هدیّه و تأثیر آن را بازگو مى‌کند: یکى از یاران امام مى‌گوید: ما به عیادت فردى از دوستان ایشان که بیمار بود، مى‌رفتیم در بین راه، آن حضرت به ما برخورد و فرمود: کجا مى‌روید؟ گفتیم: به عیادت فلانى. فرمود: بایستید! چون ایستادیم، فرمود: آیا قدرى سیب، گلابى، بالنگ یا اندکى عطر و عود به همراه دارید؟گفتیم: خیر، چیزى از این‌ها را با خود نداریم، فرمود: آیا نمى‌دانید که بیمار به خاطر آنچه که برایش مى‌آورند، خوشحال مى‌شود؟ «6»

4. دعا: از دیدگاه اسلام، استفاده از پزشک و دارو براى بهبودى بیمار، کارى مقدّماتى و به عنوان ابزار و وسیله است و در حقیقت، سلامتى واقعى و شفاى کامل به دست خداست. امام کاظم علیه السلام با توجّه به تأثیر دعاى عیادت‌کننده، از بیمار مى‌خواهد که اجازه دهد تا مردم به دیدارش آمده، جهت شفا و سلامتى‌اش دعا کنند: أِذا مَرِضَ أَحَدُکُمْ فَلْیَأْذَنْ لِلنَّاسِ یَدْخُلُونَ عَلَیْهِ، فَإِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا وَ لَهُ دَعْوَةٌ مُسْتَجابَةٌ  «7» هر زمان که یکى از شما بیمار شد، به مردم اجازه دهد تا به دیدارش بیایند؛ زیرا کسى (از عیادت‌کنندگان) نیست مگر آن که دعاى اجابت شده‌اى (براى بیمار) در پیشگاه خدا دارد. امام صادق علیه السلام نیز به کیفیّت دعا اشاره کرده، مى‌فرماید: دست خود را بر سر بیمار نهاده، مى‌گویى: «بِسْمِ اللَّهِ، وَ مِنَ اللَّهِ، وَ الَى اللَّهِ، وَ ما شاءَ اللَّهُ، وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ الَّا بِاللَّهِ» ... آنگاه آیة الکرسى و سوره‌هاى حمد، فلق، ناس، توحید و ده آیه از آغاز سوره یس را مى‌خوانى و پس از آن مى‌گویى: «اللَّهُمَّ اشْفِهِ بِشِفائِکَ وَ داوِهِ بِدَوائِکَ وَ عافِهِ مِنْ بَلائِکَ» آن گاه به حق محمد و آل محمد علیهم السلام استجابت دعا را از خداى متعال درخواست مى‌کنى. «8»

5.اطعام بیمار: مرض و بیمارى از سویى سبب ضعف و ناتوانى فرد در انجام کارهاى شخصى‌اش مى‌شود و از سوى دیگر دست او را از فعّالیّت و امرار معاش کوتاه مى‌کند، در چنین وضعیّتى غذادادن به بیمار و خوددارى از خوردن چیزى در نزد او از جمله وظایف و رفتارهاى پسندیده‌اى است که در پیشگاه خداى تعالى‌ پاداش بزرگى دارد. رسول خدا صلى الله علیه و آله در این باره مى‌فرماید: مَنْ أَطْعَمَ مَریضاً شَهْوَتَهُ، أَطْعَمَهُ اللَّهُ مِنْ ثِمارِ الجَنَّةِ «9» هر کس، بیمارى را طبق خواسته‌اش اطعام کند، خداوند با میوه‌هاى بهشت او را پذیرایى خواهد کرد.امام على علیه السلام، ضمن تأکید بر خوددارى از چیزخوردن در نزد بیمار، سخن پیامبر صلى الله علیه و آله در این زمینه را بازگو مى‌کند: نَهى‌ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله أَنْ یَأْکُلَ الْعائِدُ عِنْدَ الْعَلیلِ، فَیُحْبِطُ اللَّهُ‌ أَجْرَ عِیادَتِهِ «10» رسول خدا صلی الله علیه و آله، عیادت‌کننده را از خوردن چیزى (به ویژه اگر براى بیمار ضرر داشته باشد) در نزد بیمار نهى فرمود؛ زیرا این کار موجب ازمیان‌رفتن پاداش عیادتش مى‌شود.

هر مۆمنى که برادر دینى‌اش را در هنگام بیمارى، عیادت کند، اگر صبح باشد؛ هفتادهزار فرشته او را همراهى مى‌کنند و هنگامى که کنار بیمار بنشیند، رحمت الهى او را فرا گرفته، تمامى آن فرشتگان تا شب برایش طلب آمرزش مى‌کنند و اگر شب باشد همین پاداش (رحمت و استغفار) تا صبح ادامه خواهد داشت

6.رعایت زمان عیادت: استراحت و آرامش از جمله نیازهاى اساسى و نخستین یک بیمار بوده، در بهبودى‌اش تأثیر قابل توجّه و شایانى دارد. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله با اشاره به سنگینى و سبکى بیمارى، زمان عیادت را مشخّص کرده است: أَغِبُّوا فِى الْعِیادَةِ وَ أَرْبَعُوا «11» یک روز در میان (در صورتى که بیمارى سخت و سنگین باشد) یا هر سه روز، یک بار، بیمار را عیادت کنید. امیر مۆمنان على علیه السلام نیز بیش‌ترین پاداش را براى کسى مى‌داند که زمان عیادتش کوتاه باشد، مگر آن که خود بیمار از او درخواست ماندن کند: أِنَّ مِنْ أَعْظَمِ الْعُوَّادِ أَجْراً عِنْدَ اللَّهِ لَمَنْ اذا عادَ أَخاهُ خَفَّفَ الْجُلُوسَ إِلَّا أَنْ یَکُونَ‌الْمَریضُ یُحِبُّ ذلِکَ وَ یُریدُهُ وَ یَسْأَلُهُ ذلِکَ «12» همانا پاداش عیادت‌کننده‌اى در پیشگاه خدا بیش‌تر است که هنگام عیادت از برادر دینى‌اش، تنها اندکى نزد او بنشیند، مگر آن که خود بیمار آن را دوست داشته، از او بخواهد (که زمان بیش‌ترى را در کنارش باشد.

خداوندا! به روان مقدس محمد و آل محمد رحمت فرست و مرا در ادای حقوق همسایگان و دوستانم که شناسای حق مایند و با دشمنان ما در ستیز هستند به برترین وجه یاری ده و توفیقشان عطا کن تا سنّتهای مقدس تو را بر پای دارند و به آداب پسندیده تربیت شوند و به آنان توفیق ده تا دست حمایت به سوی مستمندان پیش آورند و قوّت خویش را در راه کمک ضعفا به کار برند، به دوستی تیره بختان برخیزند و از بیمارانشان عیادت کنند. «13»

 

پی نوشت ها:

1. محجة البیضاء ، ج 3 ، ص 410 و 411

2.مستدرک الوسائل ، ج 2 ، ص 79

3. مکارم الاخلاق ، ص 361

4. همان ، ص 359 و 360

5.سفینة البحار ، ج 1 ، ص 56

6.محجة البیضاء ، ج 3 ، ص 411

7. فروع کافى ، ج 3 ، ص 117

8. بحارالانوار ، ج 95 ، ص 16

9.مستدرک الوسائل ، ج 3 ، ص 93

10. بحارالانوار ، ج 81 ، ص 228

11. محجّة البیضاء ، ج 3 ، ص 410

12. فروع کافى ، ج 3 ، ص 118 ، 119

13. صحیفه سجادیه، دعای 26