بسم الله
در اوج حاکمیت استبداد در قرن اول هجری، در روزگاری که حکام اموی با تمام توان در صدد زدودن نور شرافت و آزادی از سرزمین وحی بودند و در خاموش ساختن منادیان حق و از میان بردن سیره حیاتبخش پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله از هیچ تلاشی فروگذار نمی کردند، رسوم اخلاقى نه تنها فراموش شد، بلکه به ضدارزش مبدل گردید. عمل به منهیات شرع و ارتکاب محرمات، موجب فخر بر یکدیگر و تظاهر به آنها موجب عزت اجتماعى شده بود و در یک کلمه مى توان گفت جامعه اسلامى قبل از آن زمان هر چند منافقانه پاسدار و نگهبان مظاهر دینى بود، ولى در زمان چهارمین پیشوای شیعه حضرت امام علی بن الحسین علیهماالسلام، همین مظاهر مسلمانى هم، به کلى رنگ باخته بود و دیگر نشانه اى از دین و دیندارى در جامعه یافت نمى شد.
در چنین دورانى، رساله حقوق امام سجاد علیه السلام، پیامی است فراتر از زمان خویش، و بلکه فراتر از همه اعصار تمدن بشری. امروز که بشر، مدعی دستیابی به عالی ترین شکل تمدن و فرهنگ ارزشی است و دم از حقوق بشر و حتی حمایت از حیوانات و یا حفظ محیط زیست می زند، علاوه بر پوشالی بودن بسیاری از شعارهایی که مطرح می کند، در بعد قانون شناسی و قانونگذاری نیز ضعفهایی دارد که اگر با رساله حقوق امام سجاد علیه السلام مقایسه شود و عنصر زمان و ظرفیت و نیازها نیز ملاحظه گردد، نقاط اوج آن رساله و کاستیهای دست نوشته های بشر متمدن این عصر آشکار خواهد شد.
هر چند در نگاه نخست، پذیرش این نکته برای دلباختگان مادی و دور ماندگان از مکتب وحی و رسالت مشکل خواهد نمود، اما اندکی تامل واقع بینانه، آنان را نیز در برابر حق، به تواضع واخواهد داشت. در این نوشتار مختصر، به نمونه ای از آن یادگار نورانی اشاره خواهد شد.
